Küresel bir güç olan Türkiye, Sudan ile siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel alanlarda güçlü ilişkiler kurmuş, Türkiye’nin Afrika politikasında Sudan’ın önemi son on beş yıllık süreçte artarak devam etmiştir. Türkiye Sudan ile diplomatik ilişkilerini geliştirmiştir. Bununla beraber, Türkiye Sudan ile dış ticaret hacmini arttırırken, bu ülkede çok sayıda altyapı yatırımı yapmıştır. Ayrıca, Türkiye Sudan vatandaşı olan öğrencilere ekonomik yardımda bulunmaktadır. Türkiye bu faaliyetleriyle, Sudan’daki varlığını ve bu ülkedeki ulusal çıkarlarını barışçıl, akılcı yöntemlerle sürdürmektedir.

Sudan 1 Ocak 1956 da bağımsızlığını ilan etmiştir. Türkiye ülkenin bağımsızlığını tanıyan ilk devletler arasındadır. 1 Ocak 1957 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Hartum Büyükelçiliği’ni açarak Sudan ile diplomatik ilişkilerine başlamıştır. Sudan Ankara Büyükelçiliği ise 14 Eylül 2009 tarihinde faaliyete geçirmiştir. Bu tarihten itibaren Sudan’ın Türkiye’nin Afrika bölgesinde siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda münasebetlerinin bu bölgede bulunan diğer ülkelere oranla daha etkin olduğu biliniyor. Bu sebepledir ki, siyasi sahadaki bu münasebetler uluslararası örgütler ve platformlardaki iş birliğini de beraberinde getirmiştir. 

Bu iki ülke arasından son on beş senedir yapılan Devlet Başkanları ve Dışişleri Bakanları seviyesindeki  müzakereler ve bu müzakereler sebebiyle tarım, enerji, sağlık ve güvenliği içerine alan çok sayıda siyasi, ekonomik ve askeri anlaşma imzalanmıştır.  Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 24-26 Aralık 2017 tarihleri arasında  Sudan’a resmi bir ziyarette bulunmuştur. Bu görüşmelerin muhtevasında , iki ülke arasındaki münasebetlerin bütün yönleriyle ele alınmasıyla beraber, global ve bölgesel hususlar konuşulmuş, iki devlet arasında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’ni (YDSK) tesis eden bildiri imzalanmıştır. Bu diplomatik görüşme sebebi ile iki devlet  ekonomik, askeri, kültürel, bilimsel, eğitim, tarım gibi pek çok alanda anlaşma, mutabakat zaptı ve protokoller imzalamışlardır.

Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kırk Yedinci İslam İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı kapsamında Sudan Dışişleri Bakan Vekili Omer Gamareldin Ismail ile müzakerelerde bulunmuştur. Görüldüğü üzere iki devlet arasındaki çok yönlü diplomatik temas her fırsatta sağlanmıştır.

Türkiye’nin Sudan’daki Ekonomik Rolü ve Pozisyonu

Dönemin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay beraberinde Ticaret ile Tarım ve Orman Bakanlarımızın da bulunduğu bir heyetle 19-21 Kasım 2018 tarihleri arasında Sudan’a diplomatik ziyarette bulunmuşlardır. Ziyaret vesilesiyle Türkiye-Sudan 15. Dönem Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantısı yapılmıştır. Bu toplantı sonucu ekonomik iş birlikleri pekişmiştir.

2020 senesinde Türkiye’nin Sudan’dan ihracatı üç yüz seksen bir milyon dolar iken, Türkiye’nin Sudan’dan ithalatı yüz beş milyon doları bulmuş, iki devlet arasında dört yüz seksen milyon dolarlık dış ticaret hacmi ortaya çıkmıştır. Bu ihracat ürünlerimiz ihracat kalemlerimiz arasında, elektrikli makineler, demir çelik, otomotiv yan sanayi, kazanlar, makineler, demir çelik eşya, plastik ürünleri, örülmemiş giyim eşyası ve kağıt/kartondur. Bununla beraber ithalat kalemlerimizi ise, yağlı tohum ve meyveler, şeker ve şeker ürünleri, ham postlar, lak, sakız, reçine, uçucu yağlar ve pamuktur.

Sudan’da faaliyet gösteren Türk firmaları, başlıca demir-çelik, çimento, PVC üretimi, deri, mermercilik, tahıl ithalat ve ihracatı, fırıncılık, perdecilik ve mobilyacılık, şehirlerarası otobüs taşımacılığı, tarım ürünleri ticareti, beyaz eşya alanlarda daha etkin oldukları açıklanmıştır. 

Türkiye’nin Sudan’daki Sosyo-Kültürel ve Altyapı Alanlarındaki Rolü  ve Pozisyonu

Altyapı alanında TİKA ve sivil toplum kuruluşları arasındaki iş birliği çerçevesinde Sudan’da ülkenin tamamında vatandaşların zaruri ihtiyaçları konusunda meydana gelen sorunların   ivedilikle çözülmesi için yeni stratejiler geliştirilmiştir. Bu sebepledir ki, TİKA koordinasyonunda, Darfur’un Nyala şehrinde yüz elli yatağı bulunan çağdaş modern bir eğitim hastanesi yapılmış ve 2014 yılı Şubat ayında faaliyete geçmiştir. Bu hastane Türkiye Cumhuriyeti’nin diğer ülkelerde faaliyete geçirdiği en büyük hastanedir. İkinci önemli proje ise, Sevakin Adası’nda bulunan Osmanlı İmparatorluğu’ndan miras olan restore edilmesidir. Eğitim alanında, Türkiye Cumhuriyetinin bursları muhtevasında Türkiye 1192 senesinden günümüze kadar altı yüz elli dört Sudan vatandaşı öğrenciye ekonomik yardımda bulunmuştur.  

Türkiye Sudan ile askeri ilişkilerini de sürdürmüştür. Bu sebepledir ki, dönemin Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu Sudan devletinin kendisini davet ettiği için Askeri Geçiş Konseyi ile Özgürlük ve Değişim Güçleri İttifakı arasında Geçici Sivil Yönetime ilişkin düzenlemeleri içeren Anayasal Bildiri'nin imza törenine katılmak üzere 16-17 Ağustos 2019 da Sudan'a üst düzey diplomatik ziyaret gerçekleştirmiştir. 

Değerlendirme

Önemli bir küresel güç olan Türkiye bu ülkeye yumuşak güç kavramını kamu diplomasisini kullanarak akılcı bir politikayla girmiştir. Türkiye Sudan ile siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel alanlarda güçlü ilişkiler kurmuştur. Türkiye’nin Afrika politikasında Sudan’ın önemi son on beş yıllık süreçte artarak devam etmiştir.  Türkiye, Sudan ile diplomatik ilişkilerini geliştirmiştir. Bununla beraber, Türkiye Sudan ile dış ticaret hacmini arttırırken, bu ülkede çok sayıda altyapı yatırımı yapmaktadır. Ayrıca, Türkiye Sudan vatandaşı olan öğrencilere ekonomik yardımda bulunmaktadır. Türkiye bu faaliyetleriyle, Sudan’daki varlığını barışçıl, akılcı yöntemlerle sürdürmektedir.

Kaynakça

1] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[2] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[3] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[4] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[5] https://ticaret.gov.tr/data/5efc681413b876f898f3c2b9/Sudan%20%C3%9Clke%20Profili-2023.pdf , Siteye Erişim Tarihi: 6.4.2024

[6] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[7] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[8] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 5.4.2024

[9] https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sudan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Siteye Erişim Tarihi: 6.4.2024