Kaynak: The New York Times, 2 Ocak 2023

Türk makamları, İngiltere'nin Ukrayna'ya devrettiği mayın avlama gemilerinin boğazlardan geçişine izin vermeyeceğini duyurdu. Bunun 'Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin ihlali anlamına geleceği belirtildi. 

Londra yönetimi geçen ay yaptığı açıklamada, Rusya ile savaşında Ukrayna'nın deniz operasyonlarını güçlendirmeye yardımcı olmak için iki Kraliyet Donanması mayın avlama gemisini Ukrayna Donanmasına devredeceğini belirtmişti. 

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, NATO üyesi Türkiye'nin, Ukrayna'daki savaş devam ettiği sürece gemilerin İstanbul ve Çanakkale boğazlarını kullanmasına izin vermeyeceğini müttefiklerine bildirdiğini belirtti.

TÜRKSAM Haber Analiz

Türkiye, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin 19. maddesine dayanarak, savaş halinde olan devletlerin savaş gemilerinin boğazlardan geçişini tamamen yasaklayabiliyor. Söz konusu maddeye göre, savaş gemileri boğazlara yalnızca geçiş yapacaklarsa, Türkiye'nin onayına tabidir. Türkiye'den İngiltere'nin Ukrayna'ya gönderdiği gemilere "Montrö" engeli ise 2 Ocak 2024 tarihinde gerçekleşti. Bu tarihte, İngiltere'nin Ukrayna'ya gönderdiği mayın avlama gemileri, İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçiş talebinde bulundu. Türkiye, bu talebi, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin bahsetmiş olduğumuz 19. maddesine dayanarak reddetti. İngiltere, Ukrayna'ya gönderdiği gemilerin barışçıl amaçlarla kullanılacağını ve Montrö Sözleşmesi'nin ihlal edilmeyeceğini savunmuş olsa da Türkiye, gemilerin Ukrayna'da savaşta kullanılabileceği ihtimalini göz önünde bulundurarak, ret kararında ısrar etti.

Bakıldığı zaman Türkiye, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısını kınamış ve Ukrayna'ya insani yardım ve Bayraktar TB2, insansız hava araçları, tanksavar ve hava savunma sistemleri, mühimmat gibi askeri malzemeler göndermişti. Böylelikle bu karar, Türkiye'nin Ukrayna'ya verdiği desteğin bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

Kararla beraber bu gemiler ya geri dönecek ya da başka bir rotadan gideceklerdir. Gemilerin geri dönmesi veya başka bir rotadan gitmesi, Ukrayna'ya yardımların gecikmesine ve maliyetinin artmasına neden olabilir. Bu durum, Ukrayna'nın savaştaki durumunu olumsuz etkileyecektir. Alınan bu karara istinaden NATO, Türkiye'nin bu düşüncesini desteklerken, Rusya, Türkiye'nin Montrö Sözleşmesi'nin hükümlerini ihlal ettiğini savundu.