Kaynak: European Council, 01 Şubat 2024

AB liderleri, AB'nin uzun vadeli bütçesini Ukrayna'ya 50 milyar Euro'luk mali destek de dahil olmak üzere ek finansmanla güçlendirme konusunda anlaştılar. Ayrıca Ukrayna'ya askeri desteği ve Orta Doğu'daki durumu da tartıştılar.

TÜRKSAM Haber Analiz

Avrupa Parlamentosu’nda görüşülen, Ukrayna’ya 50 milyon Euro tutarında yardım paketinin onaylandığı Avrupa Konseyi Özel Toplantısı tamamlandı. Zirve’nin ana sonuçlarına bakıldığında, Ukrayna ve göç ile alakalı bütçe görüşmeleri ele alınmış, ancak son günlerde kamuoyunda geniş yer tutan Avrupalı çiftçilerin taleplerine ilişkin henüz bir karar alınmamıştır. Ek finansman görüşmelerinin yapıldığı bu toplantıda toplam 64.6 milyar Euro bütçe tahsis edilmiştir. Ukrayna Mali Yardım Programı için 17 milyar Euro’su hibe ve 33 milyar Euro kredi olacak şekilde 50 milyar Euro ayrılması gerektiğine karar verilmiştir. Ukrayna'nın toparlanma ve yeniden inşasına destek sağlamak için, Ukrayna hükümetinin bir reform ve yatırım gündemi belirleyen bir plan hazırlaması gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Esasen Konsey’den temel iki konuya ilişkin kararlar beklenmekteydi: Hamas-İsrail Savaşı ve Avrupa’daki tarım politikaları ve çiftçi protestoları. Ancak herhangi bir izlence ve karar çıkmadı. Aynı gün Avrupa Parlamentosu önünde toplanan çiftçilere yönelik eylem planı olmaması protestocuların mevcut hükümetlere yönelik öfkesini daha da derinleştirdi. Tüm bunlar yaşanırken, Avrupa Birliği’nin Rusya’ya karşı Ukrayna’ya destek verme kararı sonrası gözler Macaristan’a çevrildi. Macaristan'ın önlemleri engelleyebileceğini yönünde bir beklenti bulunmaktaydı. Çünkü, Budapeşte yönetimi, geçen ay Kiev'e yapılan yardımı veto etmiş ve askeri yardım konusunda eleştirilerini dile getirmişti. Macaristan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sonlandırılması noktasında Ukrayna’nın silahlandırılmasına yönelik yardımların etkili olmayacağı görüşüne sahiptir. Esasen AB üye devletleri de fonun Ukrayna'ya askeri yardımdaki rolünün geleceği konusunda aylardır tartışmaktadır. Ancak Macaristan dışında bu konuya yönelik şiddetli eleştirel bir politika izlememiştir.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 2024'ün sonuna kadar Ukrayna'ya daha fazla tank, helikopter ve 1 milyon mermi tahsis etme sözü vermiştir. Avrupa Birliği’nin üst düzey diplomatlarından birinin yaptığı açıklamada, AB'nin Mart ayına kadar Ukrayna'ya bir milyon top mermisi gönderme hedefinin çok gerisinde kalacağını belirtmiştir. Avrupa Barış Tesisi adlı bir fona yüz milyonlarca Euro ödeme yapan Macaristan Ukrayna’ya askeri yardım meselesine basit bir tartışmada eleştirilerini yöneltse de bu pakete itiraz etmemiştir. Yakın geçmişe bakıldığında Avrupa Birliği Hamas-İsrail Savaşı’nın başlarında da bütçesini yönetebilme noktasında kısa süre de olsa Ukrayna’nın mali yüküne karşı memnuniyetsiz bir tutum sergilemiştir.

TASS haber ajansından edinilen bilgiye göre Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Kossuth radyo istasyonunda yaptığı açıklamada, Macaristan'ın Brüksel'deki Avrupa Birliği Zirvesi’nde Ukrayna'ya 50 milyar Euro tahsis edilmesine itiraz etmediğini, çünkü bu paranın silah satın almaya değil, iflas eden Ukrayna devletinin tamamen çökmesini önlemek için desteklenmesine harcanacağını ifade etmiştir. Ukrayna'ya dört yıllık bir süre boyunca AB bütçesinden 50 milyar Euro sağlama kararının "Macaristan'ın barışı destekleme konusundaki tutumuyla çelişmediğini", Macaristan'ın Ukrayna ordusuna silah tedarik etmediğini ve düşmanlıkların derhal durdurulmasını önerdiğini belirtmiştir. Orban'a göre, bu fonlar "silahlara değil, iflas etmiş Ukrayna devletinin çökmesini önlemek için" harcanacak. Burada dikkat çekici detay Macaristan’ın yardım önerisini kabul etse de fon harcamalarını kontrol etmek için bir mekanizma kurmaları talebi olmuştur. Kurulan bu mekanizmaya göre, bundan bir yıl sonra AB bu konuyu tekrar tartışacak ve iki yıl içinde kendi yeni bütçe taslağı ışığında Ukrayna'ya yapılan mali yardım miktarını revize edecek. Aynı zamanda, Macaristan da dahil olmak üzere hiçbir ülkenin bu konudaki tartışmalarda veto hakkı olmayacak.

Avrupa Konseyi'nin nihai açıklamasında Avrupa Komisyonu'nun Kiev'e daha sonra yardımın finansmanı için Rusya'nın dondurulan varlıklarından elde edilen gelir için bir hesap açma önerisini onayladığı belirtildi.