Kaynak:  Azertac, 16 Ekim 2023

12 Ekim'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin ile Bişkek'te görüştü. Toplantının ana konusunu Karabağ bölgesindeki gelişmeler ve geleceğe yönelik planlar oluşturuyordu. Ancak bu konu beraberinde, toplantıda Azerbaycan ile Rusya arasındaki ilişkilerin genişletilmesi, ekonomik işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesi, Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru'nun potansiyelinin genişletilmesi  meseleleri gibi önemli konular da ele alındı.

İnsani alanda işbirliğinin başarılı bir şekilde geliştirildiği vurgulanırken, bu kapsamda Azerbaycan'da Rus diline önem verilmesi, çok sayıda yüksek ve orta öğretim kurumlarında Rus dilinin öğretilmesine de dikkat çekildi. Görüşmede tarım alanında işbirliğinin genişletilmesinin önemine de değinildi. Toplantıda Azerbaycan ile Rusya arasında hükümetlerarası Devlet Komisyonu'nun faaliyetinin önemine dikkat çekildi.

TÜRKSAM Haber Analiz

Ermenistan ile Azerbaycan arasında 1990'lı yıllarda başlayan gerginlik, ana çatışma bölgesi olan Karabağ'da alevlenerek iki devlet arasındaki siyasi, ekonomik ve tarihi ilişkilerin kopma noktasına gelmesine neden oldu. Azerbaycan'ın öz toprağı Karabağ, bölgeyi denetleyen uluslararası kuruluşların çabalarına rağmen 30 yıl boyunca işgal altında kaldı. Azerbaycan'ın bölgedeki kaderi, uluslararası güçlü devletlerin yanı sıra, bölgesel hegemonik devlet olan Rusya’nın bu konudaki tutumu tarafından da belirlendi.

Rusya Kafkasya'da stratejik ve güçlü bir ülkedir. Ekonomik, politik ve hümanist yaklaşımla çıkarlarını korur ve işbirliği yapacak ülkeleri bu önceliklere göre seçmektedir. Aynı zamanda işbirliği yaptığı ülkelerin komşuluğundaki topraklarının güçlenmesini ve bu ülkeler tarafından kuşatılmasını istemektedir. Söylediğimiz gibi, 30 yıldır Ermenistan tarafından işgal edilen ve Birleşmiş Milletler ve uluslararası hukuk tarafından adalet ilkesine dayalı olarak Azerbaycan'ın ayrılmaz egemen parçası olarak tanınan Karabağ'ın kaderi ancak Azerbaycan'ın dış politikasıyla ve  Azerbaycan hükümetinin ve diğer ülkelerin bu politikaya karşı tutumu ile  çözülebilirdi.

Azerbaycan 2023 yılında gerçekleştirdiği 44 gün süren savaş ve 24 saatlik terörle mücadele operasyonu sonucunda Karabağ bugün yeniden özgürleştirildi. Bu sonuç sadece askeri bir savaşın değil, aynı zamanda siyasi bir savaşın da sonucuydu. Bu sonuca ulaşılmasında etkisi olan ülkeler arasında bu çatışmanın kurucu üyesi olan Rusya da bulunmaktadır.

Karabağ'ı Ermeni teröristlerden temizlemek bu bölgeye tümüylü barış ve güvenliğin getirilmesi anlamına gelmemektedir. Yani bu bölgede hâlâ savaş potansiyeli taşıyan durumlar bulunmakradır. Bu olanakların karşısına geçmek için yapılması gereken anlaşmalar var. Aynı zamanda iki ülke, Karabağ'da yaşayan yerinden edilmiş Azerbaycanlılar ile Ermenilerin güvenli bir şekilde bir arada yaşamasına yönelik planlar yapılmakta ve burada Rusya'ya büyük rol düşmektedir. Bu, oradaki barış gücünün arttırılması, bölgeden ayrılması veya bu sürenin 5 yıl daha uzatılması meselesi olabilir.

Elbette bu toplantının perde arkası, medyaya yansımayan tartışma konuları da var: Zengezur Koridoru’nun açılması gibi. Ancak  bu toplantı, bölgede Azerbaycan-Rusya ilişkilerinin çok yönlü geliştiğinin, aynı zamanda henüz tam olarak aydınlatılamayan konulara karşılıklı çözüm bulma yollarının da göstergesidir.

İkili görüşmenin Azerbaycan, Rusya ve bölgenin ekonomik alanda iş birliği yapan devletleri açısından da olumlu etki yaratacağını söyleyebiliriz. Toplantıda ana konu Karabağ bölgesindeki değişim ve gelişmeler olsa da, iki ülke arasındaki ulaşım koridorunun geliştirilmesi ve tarımın yaygınlaştırılması da ele alınan diğer konular oldu. Bu, Azerbaycan'ın yanı sıra, Azerbaycan'la işbirliği yapan komşu ülkelerin de Zengezur Koridoru'nun açılması konusunda ilgi ve planları olduğunu gösteriyor.

Ermenistan Cumhurbaşkanı Nikol Paşinyan'ın Bişkek'te buluşmayı reddettiği de dikkate alınması gereken bir husustur. Böylece Paşinyan’ın müzakere konusu olan birçok husustan ve sorumluluktan kaçtığı, mevcut Ermeni makamlarının Rusya ile çıkarlarının uyuşmadığı sonucuna varabileceğimiz de belirtilmelidir. Azerbaycan Devleti bu şekilde kendi çıkarlarını ve önceliklerini savunmaya devam ederse, bölgedeki siyasi gücünün daha da artacağı ve bölgede ekonomik olarak merkezi bir ülke haline geleceği söylenebilir.