Kaynak: X Platformu, 18 Kasım 2023

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın 18.11.2023 8:25teki atmış olduğu Tweet ile birlikte Ermenistan hükümetinin hazırlamış olduğu “Barışın Kavşağı” projesini sundu.

TÜRKSAM Haber Analiz

1991-1993 yıllar arasında işgal edilen Azerbaycan topraklarının 2020’de kurtarılmasının ardından Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya cumhurbaşkanları arasında üçlü anlaşma imzalandı. Bu anlaşmada yer alan Ermenistan’ın uygulaması gereken hükümler 3 yıldır yerine getirilmiyor. Barış anlaşmasının imzalanması ve hükümlere uyması yönünde hem Azerbaycan hem de Rusya'nın siyasi ve ekonomik baskılarına altında olan Ermenistan'ın, Batı'nın diktasıyla hareket etmesi nedeniyle bölgedeki plan ve projelerden uzaklaşmış, bölgesel meselelerde bile kendi kararlarını sunamaz hale gelmiştir. Üçlü anlaşmada Ermenistan'ın yerine getirmesi gereken şartlardan biri de Nahçıvan'ın Azerbaycan'ın esas kısmıyla olan kara sınırlarını açmak, Zengezur Koridoru’nun aracılığıyla Rusya, Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan ve diğer bölge devletlerinin yararına olacak ekonomik projeleri hayata geçirmekti.

Ermenistan’ın ekonomik gücünün çok iyi bir seviyede olmamasına rağmen,  iki önemli komşu ülkeyle (Azerbaycan, Türkiye) kara sınırlarını kapatarak kendisini siyasi ve ekonomik olarak boğmaktadır. Çünkü belli zamanlarda Rusya'nın yönlendirmesi ile hareket eden Ermenistan, artık Batı'nın yönlendirmesi ile hareket ediyor. Kafkasya'da kurulacak Rusya-Türkiye iş birliğinin Batı'nın sadece Kafkasya'dan değil, Orta Asya'dan (Türkmenistan) da izolasyonuna yol açacağı ve Orta Doğu’daki siyasi ve askeri gücünü tehdit edeceği açıktır. Bu nedenle olası siyasi sonuçlarını göz önünde bulunduran Batılı güçler, Ermenistan'ın duymak istediği sözleri dile getiriyor ve Kafkasya'da destekleneceklerini belirtiyor. Ermenistan yaptığı tercihten pişman gibi gözüküyor ama bu tercihin ana kaynağı: Ermenistan'ın zamanın en güçlüsünün yanında olmayı tercih ettiği tarihi bir gerçektir. Ukrayna'daki savaştan sonra Rusya'nın siyasi ve askeri gücünün ortadan kalkacağını düşünen ve Kafkasya'da Gürcistan'ın ideolojisinden yararlanan Ermenistan, demokrasi için değil kendi çıkarları için “kardeşini” değiştirmiş, onu yaratan ve var eden bir güce sırt dönmüştür. Bu da siyasi sorunların ve durumun daha da karmaşık hale gelmesine neden olmuştur.

Üç yıldır anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen Ermenistan'ın, 2 gün önce Zengezur Koridoru'na ilişkin Nikol Paşinyan'ın olumlu tweeti, Ermenistan’ın “inadının kırıldığı” ve aslında bölgedeki gücün hâlâ Rusya'da olduğunu ve Ermenistan gibi küçük devletlerin bu büyük devletlerin çizdiği çerçeveden ayrılamayacağını gösteriyor. Aynı zamanda bir ay önce 3+3 formatında planlanan ama Gürcistan’ın katılmamasıyla 3+2 formatında gerçekleşen devletler toplantısında, sadece Ermenistan'ın değil, Türkiye'yi bölgeden uzak tutmak isteyen İran'ın da çıkarlarının karşılandığı açıkça görülüyor. Çünkü Zengezur Koridoru’nun açılmasının Ermenistan kadar İran'ı da endişelendirdiğini, Türkiye ve  Azerbaycan’ın bölgede etkin olmasının istenmeyen bir durum olduğu bilinmektedir. 3+2 toplantısının ardından İranlı yetkililer ile Azerbaycanlı yetkililer arasında gerçekleşen görüşme, Nikol Paşinyan'ın konuşmaları müzakere aşamasında ilerlemesinin göstergesi oldu.

Ermenistan doğru kararı verirse, siyasi ve ekonomik çıkarlarını objektif bir şekilde dikkate alırsa bu koridorun açılması, kapalı ve zayıf ekonomisini canlandırmak için çok önemli bir araç olacaktır. Türkiye ile siyasi ilişkilerin gelişmesi, Azerbaycan ile ekonomik iş birliği, onu bölgenin önemli ülkelerinden biri yapacaktır. Rusya ve Ermenistan'ın Nahçıvan'ı Azerbaycan’dan ayırmaya yönelik kendi tarihi planı olan projesi, bugün ki şartlarda siyasi dengenin değişikliği ve Türkiye'nin bölgenin güçlü devleti olarak devreye girmesiyle değişmektedir.  Bu Ermenistan’ın büyük Ermenistan hayallerinin en azından bir süreliğine rafa kaldırıldığı anlamına gelmektedir. Ermeni hükümetinin bu kararı realist bir düzlemde olup hem kendisine hem de bölge devletlerin güç verecektir.