Kaynak: Report.Az 13 Aralık 2023

13 Aralık 2023 tarihinde Azerbaycan-Ermenistan sınırının Gazah ilçesinden geçen kısmında karşılıklı askeri personel tesliminin gerçekleştirildi. Teslimat sürecinde herhangi bir olay yaşanmadı. Azerbaycan tarafında gözaltına alınan Ermeni askerlerin sağlık durumları Uluslararası Kızılhaç Komitesi tarafından kontrol edilerek yeterli bulunmasının ardından anlaşma gereğince teslim edildi.

TÜRKSAM Haber Analiz

Bu yılın nisan ayında Nahçivan Özerk Cumhuriyeti'nin Şahbuz ilçesinin Ermenistan ile sınır bölgesinde Azerbaycan ordusunun kayıp askerleri 2004 doğumlu Babirov Agshin Gabil ve 2003 doğumlu Ahundov Huseyn Ahliman  Kötü hava koşulları ve görüş mesafesinin kısıtlı olması nedeniyle kaybolmuşlardı. Bu fırsatı değerlendiren Ermenistan askeri esir almıştı.

7 Aralık'ta Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İdaresi ile Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanlık Ofisi arasında yapılan görüşmeler sonucunda, insan hakları ilkesine  dayanarak, karşılıklı güvenin bir ölçüsü olarak askeri personelin serbest bırakılması konusunda anlaşmaya varıldı. 13 Aralık'ta Azerbaycan ve Ermenistan devletleri arasında esir değişimi süreci yaşandı. Azerbaycan'ın Gazah bölgesi ile Ermenistan sınırı arasında gerçekleşen bu görüşmenin sakin ve sistemli bir şekilde ilerlediğini söyleyebiliriz.

Tüm dünyanın gözü önünde yaşanan bu süreç, Ermenistan ile Azerbaycan arasında uzlaşmanın ilk adımları olarak değerlendirildi. 2 Azerbaycanlı esire  karşılık 34 Ermeni tutuklu teslim edilirken, Azerbaycan tarafının yüksek güvenlik önlemleri sayesinde bu süreçte beklenmedik bir olayla karşılaşılmadı.

İki taraf arasındaki esir değişiminin analizine değinmeden başka bir nüansa değinmeliyim. Sınırda tutuklu değişim süreci televizyon kanalları ve gazeteciler tarafından kaydedildi. Azerbaycan'da tutuklı bulunan 32 Ermeni askerin giyim ve fiziki durumları yerli yerindeyken, aynı zamanda  yüz ifadelerinden psikolojik durumlarının normal olduğu anlaşıldı. Ama ne yazık ki aynı düşünceleri Azerbaycan esirleri için söyleyemek mümkün görünmemekte. Raporlardan ve videolardan da anlaşılacağı üzere hem fiziksel durumlarının kötü olduğu hem de psikolojik durumlarının iyi olmadığı açıktı. Hüseyin Azerbaycan televizyon kanalına verdiği röportajda son güne kadar otobüste bile işkenceye maruz kaldıklarını, Kızıl Haç'ın bile bu duruma müdahale edemediğini belirtti.

Esir değişimi Ermeni tarafının yeniden uzlaşma masasına oturması açısından örnek bir adım oldu. Avrupa Birliği ve diğer Batılı ülkeler bu konuda olumlu değerlendirmelerini dile getirdi. ABD dairesi başkanının açıklaması aslında barışın belli bir zamanda gerçekleşebileceği ihtimalini veriyor. Aynı zamanda Paşinyanın da açıklamaları, bahanlerini bir kenara bırarakar, Azerbaycanla barış sürecine gire bileceğine bir işaret.