Kaynak: European Council, Kasım 2023

AB Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Ermenistan Dışişleri Bakanı'nı, yaklaşmakta olan Dışişleri Konseyi'nin marjlarında bize katılmaya davet etmeye karar verdiklerini belirterek, Ermenistan’a vize serbestliği konusunun görüşüldüğünü ifade etti. Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri ele alındı.

TÜRKSAM Haber Analiz

Avrupa Dışişleri Konseyi, Azerbaycan'ın 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde Karabağ'da düzenlediği antiterör operasyonunu gündemine aldı. Azerbaycan ordusu, Karabağ'da anayasal düzeni tesis etmek amacıyla antiterör operasyonu başlatarak, Karabağ'daki yasa dışı Ermeni silahlı güçlerine yönelik yaklaşık 24 saat süren bir operasyon gerçekleştirmişti. Bu operasyonda yalnızca silahlı Ermeni çeteleri, teçhizat depoları ve üsleri hedef alınmıştır. Operasyonun sonucunda Hankendi’yi merkezlerine alan sözde rejimlerini feshettiklerini duyurmuşlar, sözde rejimin eski yöneticileri de gözaltına alınmıştır. Avrupa Dışişleri Konseyi Toplantısı’nda bu operasyon kritik edilerek, Azerbaycan ve Ermenistan ilişkilerine yönelik değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Bu değerlendirmeler Karabağ’da yasadışı örgütlenen silahlı Ermeni çeteleri üzerinden değil, antiterör operasyonu sonrasında Karabağ’dan Ermenistan’a gitmek isteyen Ermeniler üzerinden yapılarak, ‘yerinden edilmesi’ yorumunda bulunulmuştur. Ancak Azerbaycan yönetimi sivillere herhangi bir yaptırım uygulamamış, Karabağ’da yaşayan Ermeni sakinlerinin toprak ve yaşam hakkını ihlal edebilecek herhangi uygulamada bulunmamıştır. Avrupa Konseyin’de 100.000'den fazla Karabağ’da yaşayan Ermenilerin kitlesel olarak yerinden edilmesi vurgusu talep edilen barış sürecine katkıda bulunulmayacağı gerçektir.

Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, ‘Ermenistan'ı içeride ve dışarıda istikrarsızlaştırma girişimlerine karşı çok uyanık olmalıyız. Azerbaycan'a mesajımız açıktır: Ermenistan'ın toprak bütünlüğünün herhangi bir şekilde ihlal edilmesi kabul edilemez ve ilişkilerimizin kalitesi açısından ciddi sonuçlar doğuracaktır. Ermenistan ile Azerbaycan arasında Konsey Başkanı'nın yaptığı çalışmalarla ilgili müzakerelerin yeniden başlatılması çağrısında bulunuyoruz. Barış anlaşmasının sonuçlandırılmasına ihtiyacımız var ve arabuluculuk rolümüzü sürdürmeye kararlıyız. Ermenistan Dışişleri Bakanı'nı, yaklaşmakta olan Dışişleri Konseyi'nin marjlarında bize katılmaya davet etmeye karar verdik.’ ifadelerini kullanarak Ermenilere açık desteğini ifade edip, arabulucu değil esasen  bir ‘taraf’ olarak açıklamalarını beyan etmiş oldu.

Ekim 2023 Avrupa Konseyi, AB'nin Ermenistan ile iş birliğinin nasıl daha da güçlendirileceğini ve Ermenistan yetkililerinin, dayanıklılığının, güvenliğinin ve ülkedeki reformların sürdürülmesinin nasıl destekleneceğini tartıştı. Buna dayanarak, Konsey, Avrupa Barış Fonu kapsamında Ermenistan'a destek sağlama ve Ermenistan'daki AB Misyonunu güçlendirme, daha fazla gözlemci ve hassas bölgeler de dahil olmak üzere daha fazla devriyeye izin verebilme hakkında araştırmayı kabul etti. Bakanlar ayrıca Ermenistan için vize serbestisine izin verme seçeneğine de değindiler. Bunlara ek olarak Fransa’nın Ermenilere yönelik politik desteği ve açıkça silahlandırması da unutulmamalıdır. Karabağ Zaferi’nden buyana arabulucu rol üstlenmeye çalışan Avrupa Konseyi, bu açıklamaları doğrultusunda Ermeni menfaatlerini gözeten bir taraf olarak konumlanmıştır.