Kaynak: European Council, 15 Aralık 2023

Avrupa Konseyi Liderler Zirvesi 14-15 Aralık 2023 tarihlerini kapsayacak şekilde toplandı. Zirve boyunca AB liderleri, diğer konuların yanı sıra, Ukrayna'ya desteğin devam etmesini, Orta Doğu'da gelişen durumu, genişlemeyi, AB'nin 2021-2027 uzun vadeli bütçesinin orta vadeli gözden geçirilmesini ve güvenlik ve savunmayı tartışıyorlar.

TÜRKSAM Haber Analiz

14-15 Aralık 2023 tarihlerini kapsayan AB Lider Zirvesi’nde, AB liderleri Ukrayna ve diğer ülkelerle genişleme konusunda kararlar aldıklarını beyan ettiler. Ukrayna ve Moldova ile katılım müzakerelerinin başlatılmasına ve Gürcistan'a aday statüsü verilmesine karar verdiler. Ayrıca, gerekli üyelik kriterlerini yerine getirdikten sonra Bosna-Hersek ile katılım müzakerelerini başlatmaya karar verdiler. Bu bağlamda liderler, Komisyon'u bir karar vermek amacıyla en geç Mart 2024'te ilerleme hakkında Konsey'e rapor vermeye davet etti. Batı Balkanlar ile ilgili bir diğer açılım sürecine dahil olan Kuzey Makedonya ile de katılım müzakerelerinin açılık aşamasının tamamlanmaya hazır olduğu ifade edildi.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nda mayın temizleme sürecine ve psikososyal rehabilitasyona destek de dahil olmak üzere Ukrayna'nın toparlanmasına ve yeniden inşasına tam bağlılıklarını dile getirildi. Burada önemli kritik nokta ise Ukrayna’nın toparlanması ve yeniden inşası için Rusya'nın dondurulan varlıklarından kaynaklanan özel kuruluşlar tarafından tutulan yüklü gelirlerin, ‘sözleşmeden doğan yükümlülüklere, AB ve uluslararası hukuka uygun olduğu’ belirtilerek Ukrayna'nın toparlanması ve yeniden inşasını desteklemek için nasıl kullanılabileceğini belirterek bu konuda ilerleme kaydedilmesi yönünde kararlılık vurgulandı.

Rusya'ya karşı yaptırımlar 12. yaptırım paketi üzerinden ele alındı. Bu bağlamda, yaptırımların tam olarak uygulanmasının sağlanmasının ve özellikle yüksek riskli mallar için atlatmanın önlenmesinin önemini vurguladılar. Bu yaptırım paketi Rusya'dan elmas ithalatını, satın alınmasını veya transferini yasaklayan ve yaptırımların aşılmasını engellemek için üçüncü ülkelerle iş birliğini güçlendiren önlemleri içermektedir. AB’nin genişleme politikalarının yanı sıra Rusya’ya yaptırımların artması noktasında üçüncü ülkelerle iş birliği de Rusya çevreleme politikasını güçlendirecek bir boyuttur.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın uluslararası hukuk boyutuyla da ele alınmıştır. Buna göre AB liderleri, Rusya ve liderliğinin savaşını sürdürmekten ve uluslararası hukuka göre diğer ciddi suçlardan tamamen sorumlu tutulması gerektiğini vurgulanmıştır. Bu sebeple Ukrayna'ya karşı saldırı suçunun kovuşturulması için bir mahkeme kurulması, gelecekte savaş tazminatının belirlenmesi için bir mekanizma tesis edilmesi görüşüldü. AB Liderleri, tüm devletleri soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları gibi uluslararası hukuk kapsamındaki suçları soruşturmak ve kovuşturmak için uluslararası iş birliğini kapsayan bir anlaşma olan Lahey sözleşmesini imzalamaya ve onaylamaya çağırdı.

Rusya-Ukrayna Savaşı AB’nin birinci gündem maddesini oluşturmaktadır. Hamas-İsrail Savaşı’nın aksine, bu savaş AB Liderleri tarafından uluslararası hukuk ve savaş suçları bağlamında değerlendirilmekte AB genişleme politikaları çerçevesinde Rusya’yı çevreleme ve Balkanlar’da Slav kökenli Rusya’ya yönelik oluşturabilecek aidiyet bağını engellemeye çalışmaktadır.