Kaynak: Haberin Özeti, 09 Aralık 2022

“Yüksek Avrasya Ekonomik Konseyi toplantısı Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te başladı.

Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un başkanlığında Yüksek Avrasya Ekonomik Konseyi toplantısı başladı. Cumhurbaşkanlığı rezidansında düzenlenen toplantıya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan katılıyor.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov’un mevkidaşlarını karşılamasının ardından aile fotoğrafı çektiren liderler, sonrasında dar çerçeve oturumuna geçti. Caparov oturumda yaptığı açılış konuşmasında, son 3 yılda ilk kez tüm üye devletlerin liderlerinin bir araya geldiğini belirterek, konseyin Avrasya Ekonomik Birliği’ndeki en etkili ve verimli format olduğunu söyledi. Toplantının küresel, mali ve ekonomik çalkantıların sürdüğü pandemi sonrası kriz koşullarında yapıldığına işaret eden Caparov, “Avrasya Ekonomik Birliği üyesi ülkelerin ekonomileri büyük yük altında. Bu zor koşullarda devlet başkanları olarak karşılıklı çıkar sağlayan ticari ve ekonomik, yatırım ortaklığı için elimizden gelenin en iyisini yapmak oldukça önemli” ifadesini kullandı.

Avrasya Ekonomik Konseyi Başkanı Mihail Myasnikoviç’in de yer aldığı toplantının ana oturumuna Özbekistan Başbakanı Abdulla Aripov’un da katılması bekleniyor. Ana oturumun ardından sonuç belgeleri imzalanacak, sonrasında Caparov basın toplantısı düzenleyecek.”

TÜRKSAM Haber Analizi

Avrasya Ekonomik Birliği (AEB), 29 Mayıs 2014'te Belarus, Kazakistan ve Rusya tarafından imzalanan antlaşma ile temelleri atılan siyasi ve ekonomik birliktir. Ermenistan anlaşmaya 9 Ekim 2014’te dahil olmuştur. Anlaşmanın resmiyet kazanması 23 Aralık 2014’e dayanmaktadır. 2015 yılında ise Kırgızistan anlaşmaya tam üye olmuştur. Şu anda Rusya, Kazakistan, Belarus, Ermenistan ve Kırgızistan Birliğin tam üyesidir. Birlik en son 2019 yılında bir araya gelmiştir. Birlik arasında ruble ile ithalat ve ihracat yapılması konusunda görüşmeler yapılmış ve konu gündem olmuşsa da Kazakistan ve bazı devletler bu duruma sıcak bakmamıştır.

Görüşmelerde liderlerin ortak bir gaz pazarı oluşturulması ve enerji alanında hükümetler arası bir konsey kurulması konularını ele almaları beklenmektedir. Liderler ayrıca daha fazla entegrasyon ve ortak hizmet pazarının geliştirilmesi konularını da görüşecekler. Liderlerin düşünüldüğü üzere toplantı aralarında ikili görüşmeler yaptığı da bilinmektedir.

Türk devletlerinin de yer aldığı AEB'nin içerisinde Ermenistan’ın bulunması Azerbaycan için dikkatli bir tutum gerektirirken, birliğin ekonomik iş birliği dışına çıkmaması ve uzun zaman sonra ilk defa toplanması çok büyük bir buluşma olmadığını düşündürmekle beraber Azerbaycan Ermenistan arasında 2. Karabağ Savaşının anlaşmasının hala imzalanmamış olması ve Putin ve Paşinyan’ın Aliyev ’siz bir araya gelecek olması endişe verici görülebilir. Bugün Avrasya Ekonomik Birliğinin toplanmasıyla eş zamanlı olarak Ermenistan Parlamentosunda da Azerbaycan’la ilgili açıklamalar gelmesi tesadüf olup olmadığı düşünülmesi gereken bir meseledir. RİA Novosti’nin haberine göre Ermenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Armen Grigoryan cuma günü Parlamento'da yaptığı açıklamada, Erivan ve Bakü'nün yalnızca diplomatik ilişkilerin kurulması konusunda anlaşmaya vardı. Grigoryan, "Anlaştığımız bir nokta var (Erivan ile Bakü arasında). Bu nokta, Viyana Sözleşmesi uyarınca diplomatik ilişkilerin kurulmasıyla ilgili. Diğer tüm noktalarda net bir anlaşma yok." şeklinde ifadelerde bulundu. Açıklamanın, AEB zirvesi sırasında gerçekleşmesi ve daha önce Putin arabuluculuğu ile bir araya gelen Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin anlaşmaya yaklaşması göz önüne alındığında, Putin’in anlaşma noktasında taraflara yumuşak baskı oluşturduğu düşünülebilir. Liderlerin düşünüldüğü üzere toplantı aralarında ikili görüşmeler yaptığı da biliniyor.