Vladimir Putin’in Özbekistan Ziyareti
Bölgede hızlanan trafik içerisinde enerji görüşmeleri ön plana çıkarken, 1 Eylül 2008 tarihinde Taşkent’e giden Başbakan Putin’in, Özbekistan Başbakanı Şevket Mirziyayev ve Devlet Başkanı İslam kerimov ile görüşmüştür. Gündemde küresel ve bölgesel sorunlar yer almıştır. Bu çerçevede ülkesinden ABD üslerini çıkaran Özbekistan’ın son dönemlerde Batıya olumlu sinyaller vermesi üzerine ve Rusya’nın etkisinden çıkması ihtimaline karşı son rötuşlar yapılırken enerji konuları gündeme damgasını vurmuştur. Rusya bir yandan Özbekistan’ın elektrik altyapısının Rus şirketleri tarafından özelleştirilmesi konusunu görüşürken, diğer yandan da bölgede zengin doğalgaz kaynaklarına sahip olan Özbekistan’dan Rusya’ya ayrı bir doğalgaz hattının çekilmesi de görüşülmüştür. Bu ziyaret esnasında Aynı zamanda askeri-teknik işbirliği konuları da görüşülmüştür.
Rusya Özbekistan’la inşa etmek istediği yeni doğalgaz boru hattıyla, Orta Asya’dan gaz sevkiyatını yılda 45 milyar metreküpten 80-90 milyar metreküpe çıkartmayı hedeflemektedir. Gazprom’un Özbekistan’a alternatif olarak Türkmenistan’la da Trans Hazar boru hattı projesinin dışında yeni bir hattın inşası için görüşmelerini sürdürmektedir.
Rusya’nın bu son hamlesiyle Nabucco Projesi’nin muhtemel gaz sağlayıcısı ülkelerinden birisi olan Özbekistan gazını tamamıyla almayı ve Nabucco’yu gazsız bırakmayı hedeflemektedir. Özbekistan ile Rusya arasında yapılan anlaşmaya göre Rusya Özbek gazını Avrupa fiyatları ile alacaktır. Hatırlanacak olursa daha önce Rusya ile Türkmenistan, Kazakistan ve Özbekistan arasında yapılan anlaşmaya göre 2008’in ilk 6 ayında gazın bin metreküpü 130 dolara, ikinci 6 ayda 150 dolara ve 2009 yılının Ocak ayından itibaren ise özel bir formülle Avrupa fiyatlarından belirleneceği şeklinde anlaşma yapılmıştı. Bu anlaşmaya göre 2028 yılına kadar benzer formülle bu ülkeler Rusya’ya gaz satacaktır.
Yine daha önce Türkmenistan, ve Kazakistan arasında imzalanan ve Özbekistan tarafından da desteklenen anlaşma ile SSCB zamanında inşa edilen doğalgaz hatlarından faydalanılacaktı. Buna göre Özbekistan’dan da geçen Orta Asya –Merkez [SAÇ 1] (Çentralnaya Aziya – Çentr)
ve Orta Asya –Buhara, Ural [SAÇ 2] (Çentralnaya Aziya – Buxara, Ural) hattının yıllık kapasitesi 54 milyar metreküptü. Şimdi yeni imzalanan anlaşmayla bu hatlara paralel olarak inşa edilecek ve yıllık 26-30 milyar metreküp kapasiteli olacak yeni bir doğalgaz hattının anlaşması imzalanmıştır.
Hatırlatmak gerekirse Özbekistan yıllık 60 milyar metreküp doğalgaz üretmekte ve yine yıllık yaklaşık 7-8 milyar metreküp doğalgazı ise Rus Gazprom’a satmaktadır. 2008 yılının ilk 6 ayında Rusya Özbek gazının bin metreküpüne 130 dolar ve ikinci 6 ayında ise 160 dolar ödemiştir. Bölgede enerji fakiri ülke Kırgızistan Özbekistan’dan 2009 yılı için Özbek gazının bin metreküpünü 300 dolara almaya hazır olduğunu ifade etmiştir. Hatırlatmak gerekirse Özbekistan şimdilik sadece 60 milyar metreküp doğalgaz üretse de onun doğalgaz kapasitesinin Türkmenistan’a yakın olduğu düşünülmektedir.
Görüşmeler sırasında Özbek Lider Putin için şu ilginç ifadede bulunmuştur. Özbek lider Kerimov “Ben daha 2000 yılında Putin için bu adamla casusluk yapmaya bile gidilir demiştim. Bugün de aynı fikirdeyim” dedi.
Putin Taşkent’te gazetecilerle görüşürken NATO ve ABD’nin Karadeniz’deki gemilerine mutlaka cevap vereceklerini ama bu cevabın yumuşak olacağını ifade etmiştir.