Kaynak: BBC, 30 Ocak 2024

İsrail'in Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu'ndan (UNRWA) bazı personelin 7 Ekim'de Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırlarına karıştığı iddiası üzerine Batılı ülkeler kuruluşa yönelik fonlarını askıya aldı.

TÜRKSAM Haber Analiz

UNRWA, Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve İşgücü Ajansı'nın kısaltmasıdır. 1949 yılında, İsrail'in kurulmasıyla birlikte evlerini terk etmek zorunda kalan veya kaçan Filistinli mültecilere yardım etmek amacıyla kurulmuştur. UNRWA, Filistinli mültecilere eğitim, sağlık, istihdam, barınma ve sosyal yardım hizmetleri sunmaktadır. 2023 yılı itibarıyla, 5 milyondan fazla Filistinli mülteci, UNRWA'nın hizmetlerinden yararlanmaktadır. UNRWA'nın finansmanı, Birleşmiş Milletler'in bütçesinden ve üye ülkelerin bağışlarından sağlanmaktadır. 2023 yılı itibarıyla, UNRWA'nın bütçesinin yaklaşık yüzde 35'i Birleşmiş Milletler'in bütçesinden, yüzde 65'i ise üye ülkelerin bağışlarından karşılanmaktadır.

Kuruluş amacına dönecek olursak Arap-İsrail Savaşı’na değinmeden geçilmeyecektir. 1948 Arap-İsrail Savaşı, Filistin'de İngiliz manda rejiminin sona ermesinin ardından, 14 Mayıs 1948'de Tel-Aviv'de toplanan Yahudi Millî Konseyi'nin, İsrail Devleti'nin kurulduğunu ilan etmesinden birkaç saat sonra Arap Birliği'nin İsrail'e savaş ilanıyla başlayan savaştır.

Savaş, Filistin'de yaşayan Yahudi ve Arap halkları arasında yüzyıllardır süren çatışmanın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılın sonlarında, Avrupa'dan gelen Yahudi göçmenlerin sayısı artmaya başladı. Bu göçmenlerin çoğu, Filistin'de bir Yahudi devleti kurmak istiyordu.

1947 yılında, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Filistin'i Yahudi ve Arap devletleri arasında paylaşan bir planı kabul etti. Ancak, bu plan hem Yahudiler hem de Araplar tarafından reddedildi. 14 Mayıs 1948'de, Yahudi Millî Konseyi, İsrail Devleti'nin kurulduğunu ilan etti. Bu ilan, Arap Birliği'nin İsrail'e savaş ilan etmesine yol açtı.

Savaş, yaklaşık bir yıl sürdü. Bu süre içinde, İsrail güçleri, Arap güçlerini yenilgiye uğrattı ve İsrail topraklarını genişletti. Elbette ki savaş, Filistin halkı için yıkıcı bir etki yarattı. Yaklaşık 750.000 Filistinli, evlerini terk etmek zorunda kaldı ve mülteci oldu. Savaşın ardından bu mültecilerin yardımına ihtiyaç duyulması sonucu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 11 Aralık 1949'da 302 (IV) sayılı kararıyla UNRWA'yı kurdu. ABD, 2022 yılında UNRWA'ya 343,9 milyon dolar bağışlayarak en büyük bağışçı oldu. Almanya ise 202,1 milyon dolarlık yardımıyla ikinci sırada yer aldı. Bu iki ülkenin bağışları, UNRWA'nın 1,17 milyar dolarlık bütçesinin yaklaşık %40'ını oluşturdu. İsrail istihbaratının, UNRWA'nın en az 12 üyesinin Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği saldırıya karıştığı yönündeki iddiaları, 10'dan fazla ülkenin UNRWA'ya yönelik fonlarını askıya almasına yol açtı. Bu konuda herhangi bir kanıt bulunamasa da ABD, Almanya, Kanada, İsviçre ve Hollanda gibi ülkeler, İsrail'in iddialarını dikkate alarak UNRWA'ya yönelik fonlarını askıya aldı.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 27 Ocak tarihinde İsrail istihbaratının iddialarına ilişkin bağımsız bir soruşturma başlatıldığını açıkladı ve soruşturma kapsamında, UNRWA'dan dokuz personel görevden alındığını, haklarında suçlamalarda bulunulan son iki kişinin kimliği tespit edilmeye çalışıldığını söyledi. İrlanda, Norveç ve İspanya ise kuruluşu finanse etmeye devam edeceklerini açıkladı. UNRWA'nın finansmanının askıya alınması elbette ki Filistinli mülteciler için ciddi bir sorun yarattı ve yaratmaya devam edecektir.