Kaynak: Euronews, 2 Kasım 2022

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, Mısır ile Türkiye arasında normalleşme süreci kapsamında gerçekleşen görüşmelerin Kahire tarafından tek taraflı olarak askıya alındığını duyurdu.

Samih Şukri, Türkiye ile devam eden görüşmelerin, "Türkiye'nin Libya politikasında bir değişiklik olmadığı" gerekçesiyle askıya alındığını söyledi. 

Şukri "Şu ana kadar yabancı güçlerin Libya'yı terk etmemiş olması ve bu amaca ulaşmak için kararlı tedbirlerin alınmamış olması endişe vericidir" sözlerini de açıklamasına ekledi. 

Geçen yıl Mısır ile Türkiye arasında ikili düzeyde ve bölgesel bağlamda ilişkileri normalleştirmek için gerekli adımları tartışmak üzere istişare turları düzenlenmişti. Ancak, diyalog Samih Şukri’nin Kahire’deki açıklamaları nedeniyle sadece iki tur olarak yapılabilmişti. 

TÜRKSAM Haber Analiz

Türkiye ve Mısır arasındaki ilişkiler, 2013 yılında Mısır’da gerçekleşen askeri darbeye Türkiye’den gelen sert açıklamalar sonrası ciddi bir krize girdi. Kriz ile beraber, Kahire Büyükelçimiz Hüseyin Avni Botsalı’yı Mısır’ın “ülkede istenmeyen adam” olarak ilan etmesi ile ilişkiler minimum seviyeye indirildi. 

Sekiz yıl devam eden kriz süreci boyunca her iki ülkenin dışişleri bakanları arasında çeşitli vesileler ile kısa görüşmeler gerçekleştirildi ancak normalleşme yönünde herhangi bir adım atılamadı. 2021 yılına gelindiğinde ise AKP tarafından meclise sunulan “Türkiye – Mısır arasında dostluk grubu oluşturulması” teklifi meclis tarafından kabul edildi, böylelikle Türkiye’nin ilk adımı atması ile 3 Nisan 2021 tarihinde Mısır’a bir heyet gönderildi. Bu istişareden beş ay sonra, 7 Eylül 2021 tarihinde Mısır heyeti de Türkiye’ye gelerek “normalleşme” adımlarını sürdürdü. 

Türkiye, “Mavi Vatan” doktrini ile ilan ettiği Münhasır Ekonomik Bölge’yi (MEB), 2019 yılında Libya ile anlaşarak hukuksal düzlemde hayata geçirdi. Bunun üzerine, Türkiye-Mısır ilişkilerinin de düzelme sürecine girmesiyle Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki konumu güçlenmeye başladı. Bununla birlikte, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile münhasır ekonomik bölge antlaşmaları imzalayan Mısır’ın da Türkiye ile bir mutabakat gerçekleştirerek kendi konumunu güçlendirmesi için bir fırsat oluştu.

Samih Şukri’nin ilişkilerin durdurulmasının sebebi olarak işaret ettiği 3 Ekim 2022’de imzalanan Türkiye-Libya Hidrokarbon Mutabakatı, Türkiye’nin bölgede daha aktif hareket edebilmesinin önünü açtı. Yunanistan, anlaşmayı “hukuk dışı” olduğu iddiasıyla tanımadığını ilan etti ve mevcut anlaşmanın uluslararası alanda da geçersiz sayılması için diplomatik ataklar yapmaya çalıştı. Çünkü; Türkiye-Libya arasında çizilen deniz sınırı, Yunanistan-Mısır arasında çizilen sınırla fiilen çatışır durumdadır. Bu sebepten dolayı, Mısır’ın Türkiye’ye karşı aldığı tavır hem Doğu Akdeniz’de müttefiki olan Yunanistan’ı karşısına almak istememesinin, hem de arka bahçesi olarak gördüğü Libya’da Türkiye’nin aktif bir rol almasını istememesinin sonucudur. 

Mısır, İsrail ve Yunanistan gibi diğer Doğu Akdeniz ülkeleriyle imzaladığı anlaşmalar sonucunda bölgede daha güçlü bir konumda olduğunu düşünerek Türkiye’ye kendi çıkarlarını kabul ettirmeye çalışmaktadır. Ancak; Doğu Akdeniz’deki deniz sınırları problemlerinin çözülmesi için bölgedeki bütün devletlerin birbirleri ile veya toplu olarak bir anlaşmaya varması gerektiği de göz ardı edilemeyecek bir gerçektir. 

Türkiye ise, hem AKP hükümetinin birkaç senedir yürüttüğü barış ve normalleşme dış politikası kapsamında hem de Doğu Akdeniz’de Libya dışında herhangi bir ülkeyle bir anlaşması bulunmamasından dolayı Mısır’a karşı daha ılımlı bir politika izleyebilir gibi gözükmektedir. Yine de Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşmesiyle, ikili arasında olabilecek bir anlaşma Doğu Akdeniz’deki dengeleri Türkiye lehine çevirebilir.