Kaynak: AA, 5 Nisan 2024

Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı'na göre, Türkiye, 19 Kasım 1990'da Fransa'nın başkenti Paris'te imzalanan ve 1 Temmuz 1992 tarihli 92/3250 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan "Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması"ndan çekildi.

Kararda, "Antlaşmanın, Türkiye Cumhuriyeti ile Antlaşmanın tarafı diğer devletler arasında 8 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmasının durdurulmasına, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3'üncü maddesi gereğince karar verilmiştir." ifadesi kullanıldı.

TÜRKSAM Haber Analiz

Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması (AKKA), Avrupa'daki askeri güç dengesini düzenlemeyi amaçlayan bir antlaşmadır. Temel olarak NATO ve Varşova Paktı ülkeleri arasındaki askeri dengenin kontrol altına alınması ve silahlanma yarışının önlenmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. İmzalandığı tarih olan 1990 yılında Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte, Avrupa'daki askeri durumun yeniden düzenlenmesi ve istikrarın sağlanması hedeflenmiştir.

Antlaşma, belirli türdeki askeri teçhizatların sınırlanmasını öngörür. Tanklar, zırhlı personel taşıyıcılar, topçu silahları, helikopterler ve savaş uçakları gibi kara ve hava platformları için sınırlamalar getirilmiştir. Üye ülkelerin askeri güçlerini izlemek için belirli prosedürler öngörülmüştür. Bu, askeri teçhizatın yerini, miktarını ve türünü takip etmek için düzenli denetimler içerir. Üye ülkeler arasında askeri faaliyetlerin ve hareketlerin şeffaf olmasını sağlamak amacıyla bir dizi güven artırıcı önlemi içerir.

Anlaşma ülkelerin askeri kapasitelerine sınırlılık getirmektedir. Bu da ülkeler için askeri kapasitelerini kısıtladığını ve ulusal güvenliklerini zayıflattığını düşüncesi yaratmaktadır. Geçtiğimiz yıl hem Rusya hem de ABD bu anlaşmadan geri çekildi. Önce 2023 yılı Mayıs ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin anlaşmadan geri çekileceğini duyurmuştu. Rusya’nın çekilmesi NATO tarafından kınanmış ve yapılan yazılı açıklamada, Rusya'nın uzun yıllardır anlaşmadan kaynaklı yükümlülüklerine uymadığı vurgulayarak, "Rusya'nın AKKA Antlaşması'ndan çekilme kararı, Avrupa-Atlantik güvenliğini sistematik olarak baltalayan bir dizi eylemin sonuncusudur." denilmişti. Ekim 2023 tarihinde ise ABD, Rusya'nın, Avrupa'da Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması'ndan çekilmesinin ardından antlaşmadaki yükümlülüklerini askıya aldığını duyurdu. ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Rusya'nın, AKKA'dan çekilmesine tepki olarak bu kararın alındığı bildirilmiş, Rusya'nın antlaşmadan çekilmesinin, Avrupa'da güvenlik konusundaki çalışmaları baltalamaya yönelik olduğuna işaret edilen açıklamada, "Moskova'nın bağlı olmadığı bir antlaşmaya bağlı kalmaya devam etmememiz gerektiği sonucuna vardık." ifadesi kullanılmıştı.

Bugün ise Türkiye’nin anlaşmadan çekildiği duyuruldu. Bu gelişmeler çerçevesinde güvenlik ve tehdit ekseninde bir değerlendirilme yapıldığında, Avrupa’da askeri güvenlik işbirliğinde bir azalmaya yol açabileceği beklenilmektedir. Rusya’nın kendi ulusal güvenliği eksenin müstakil bir silahlanma yoluna gitmesi ve buna karşılık ABD’nin de bağlayıcı bu anlaşmadan çekilerek kendi perspektifince bir denge unsuru olmayı sağlayarak anlaşmadan çekilmesi kritik bir öneme sahiptir. Türkiye’nin anlaşmadan çekilmesi, dünyanın hem doğu kanadında hem de batı kanadında müstakilleşen silah üretiminin yarattığı belirsizlik ortamında askeri güç dengesini bozacak veya zayıflatacak bağlayıcı bir anlaşmadan çekilmesi en doğru adım olduğu değerlendirilebilir. Dünyada birçok ülkenin askeri kapasitelerini arttırması ve yoğun bir şekilde silahlanması karşısında Türkiye'nin de kendi ulusal güvenliği açısından hareket ettiği değerlendirilebilir.