Haber

Kaynak: Associated Press, 23 Ağustos 2024

Afganistan'da Taliban yönetimi, "iyiliği teşvik etmek ve kötülüğü önlemek" gibi gerekçelerle getirildiği belirtilen yeni yasalar kapsamında kadınların seslerini ve yüzlerini kamusal alanda yasakladı.

Associated Press (AP) tarafından görülen 114 sayfalık, 35 maddelik belgede yer alan bu kurallar, Afganistan’da iktidarı Taliban'ın ele geçirmesinden bu yana yayınlanan ilk resmi ahlak yasalarıdır.

TÜRKSAM ANALİZ

1996 yılında Afganistan yönetimini ele alan Taliban rejimi, 13 Kasım 2001 yılında başkent Kabil’in düşmesi ile yıkılmış ve 28 yılın ardından 15 Ağustos 2021 tarihinde yeniden Afganistan’da yönetimi ele geçirmiştir. Bu gelişme sonrası tüm dünya “kadınlar ve kadın hakları” konusunda Taliban’ın tutumunu merak ederken Afganistan, dünyanın en şiddetli kadın hakları krizlerinden birine tanık olmaktadır.

Taliban, şeriat kuralları temelindeki kadın haklarına bağlı olduklarını beyan ederek İslam hukukuna dayanarak kadınların çalışmalarına, eğitim almalarına ve toplumda aktif olmalarına izin verileceğini belirtmiştir.

2024 yılının Ağustos ayında yasalar duyurulmadan hemen önce "Kadının kendi değeri vardır ve bu değer erkeklerin ona bakmasıyla azalır. Allah tesettürlü kadınlara saygı gösterir ve bu değerlidir." cümlelerini dile getiren Taliban yeni yasanın 13. Maddesi ile bir kadının kamusal alanda her zaman bedenini örtmesinin zorunlu olduğunu ve başkalarını tahrik etmemek için yüzünü örtmesinin gerekli olduğunu belirtmektedir. Giysilerin ince, dar veya kısa olmaması gerektiği ifade edilmektedir. Taliban'a göre kadınlar, Müslüman olsun ya da olmasın, tüm yabancı erkekler karşısında örtünmeli ve yozlaşmamak için tüm gayrimüslimler karşısında da aynı şekilde davranmalıdır. Aynı yasanın 19. maddesi ile müziği, kadınların yalnız seyahat etmesini ve kan bağı olmayan erkekler ve kadınların bir arada bulunmasını yasaklamaktadır. Ek olarak bir kadının sesi mahrem kabul edildiği için şarkı söylemesi, yüksek sesle okuma yapması veya kamusal alanda konuşması yasaklar arasındadır. Ayrıca kadınların, kan bağı veya evlilik bağı olmayan erkeklere bakması ve aynı şekilde erkeklerin de kadınlara bakması yasaktır.

Görevi “fazilet ve ahlak öğretilerini tebliğ etmek, insanları haramdan ve kötülüklerden sakındırmak” şeklinde tanımlanan Fazilet ve Ahlak Bakanlığı, farklı zamanlarda farklı isimlerle Afganistan tarihinde her zaman var olmuş bir klasiktir.  Resmi bir yasa bulunmamakla birlikte geçtiğimiz aylarda orta ve yüksek öğrenimi yasaklayan, evli olmayan ya da erkek vasisi bulunmayan Afgan kadınların çalışma, seyahat ve sağlık hizmetlerine erişimine de yasaklar getiren Taliban rejimi, kadınların insan haklarını sürekli olarak yok saymakta ve bu kriz günden güne derinleşmektedir.

Birleşmiş Milletler ve bağımsız kuruluş raporları son 3 senede kadınların ve kız çocuklarının sistematik olarak toplumdan ve politik yaşamdan dışlandığını, Taliban’ın tutumunun kadınlar ve kız çocukları için ciddi endişe kaynağı olduğunu belirtse de Taliban bu raporları reddetmektedir. Ahlak ve Fazilet Bakanlığı bu konuda halkın bu yasakları desteklediğini ve kendilerinin şeriatı gerçekleştirdiğini ifade etmektedir.

Taliban rejimi kabul etmese de getirdiği yasaklar kadınların hayatını her geçen gün daha da zorlaştırmaktadır. Toplumsal yaşama katılım ya da eğitim, çalışma gibi hakları elinden alınan Afgan kadını daha önceki yasaklar ile tamamen bir erkeğe tabi kılınırken yeni yasa ile ise bireysellikleri tamamen bastırılmıştır. Yüzlerinin kapatılması, konuşmalarının yasaklanması kadınların kimliklerini bastırmakta ve onları görünmez kılmaktadır. Bu şekilde kadınlar yalnızca haklarından değil onurlarından da yoksun bırakılmaktadır.