Kaynak: Reuters, 4 Temmuz 2024

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Rusya ve son üye Belarus'u içeren bölgesel bir ekonomik, savunma ve güvenlik bloğuna üye ülkelerin "dış müdahaleye" direnmek ve birbirlerini sıkı bir şekilde desteklemek için birlikte çalışmaları gerektiğini söyledi.

Çin devlet televizyonu CCTV'ye göre Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) Devlet Başkanları Konseyi'nin 24. Toplantısı'nda Xi, 10 üyeli bloğun "iç farklılıkları" barış içinde ele alması, ortak zemin araması ve iş birliği zorluklarını çözmesi gerektiğini belirtti. Çinli lider ayrıca bilim ve teknolojik inovasyonun ortaklaşa teşvik edilmesi, endüstriyel ve tedarik zincirlerinin istikrarının ve sorunsuz işleyişinin sürdürülmesi gereğine vurgu yaptı.

TÜRKSAM Haber Analiz

Şanghay İş birliği Örgütü, bölgesel güvenlik ve ekonomik iş birliğini teşvik etmek amacıyla kurulan bir örgüttür. Şanghay İş birliği Örgütü, 2001 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan tarafından kurulan bir bölgesel uluslararası örgüttür. Örgütün amacı, üye devletler arasında güvenlik, ekonomik ve kültürel iş birliğini teşvik etmektir. ŞİÖ, 26 Nisan 1996'da kurulan Şanghay Beşlisi'nin (Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan) genişletilmesiyle ortaya çıkmıştır. 2001 yılında Özbekistan'ın katılımıyla Şanghay İş birliği Örgütü adını almıştır. 2017'de Hindistan ve Pakistan tam üye olarak kabul edilmiştir.

Bugün, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) 24. Devlet Başkanları Zirvesi, Kazakistan'ın başkenti Astana'da gerçekleşiyor. Bu zirve, örgütün bölgesel ve küresel dinamikler çerçevesinde aldığı stratejik kararların yanı sıra, üye devletler arasında güvenlik, ekonomik ve kültürel iş birliğinin derinleştirilmesi açısından büyük önem taşıyor. Basına kapalı gerçekleştirilen toplantı öncesi liderler, bu yıl Belarus'un ŞİÖ'ye tam üye seçilmesine yönelik kararı imzaladı. Böylece, Belarus, ŞİÖ'nün 10’uncu üyesi oldu.

Bu yılki zirvede ele alınması beklenen başlıca konular şunlardır:

Bölgesel Güvenlik ve İstikrar: Terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılıkçılıkla mücadele konuları zirvenin ana gündem maddelerinden biri olacaktır. Özellikle Afganistan'daki durum ve Orta Asya'daki güvenlik tehditleri üzerinde durulması beklenmektedir.

Ekonomik İş Birliği: Üye ülkeler arasındaki ticaretin artırılması, altyapı projelerinin desteklenmesi ve enerji iş birliğinin geliştirilmesi gibi konular masaya yatırılacaktır. Çin'in Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin bu çerçevede nasıl bir rol oynayacağı da tartışılacaktır.

Çevre ve İklim Değişikliği: İklim değişikliği ve çevresel sorunlarla mücadele konuları, bölgesel iş birliğinin yeni bir boyutu olarak ön plana çıkmaktadır. Bu bağlamda, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri üzerine görüşmeler yapılacaktır.

Kültürel ve Halklar Arası İş Birliği: Kültürel değişim programları, eğitim iş birlikleri ve halklar arasındaki dostluğun pekiştirilmesi de zirvenin önemli gündem maddeleri arasında yer almaktadır.

Dış Müdahaleye Karşı İş Birliği ve Dayanışma Çağrısı

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in, Şanghay İşbirliği Örgütü 24. Devlet Başkanları Zirvesi'nde yaptığı konuşma, bölgesel ve uluslararası politikadaki önemli dinamiklere ışık tutmaktadır. Xi'nin "dış müdahaleye" karşı iş birliği ve dayanışma çağrısı, birçok açıdan değerlendirilebilir.

Xi Jinping'in "dış müdahale"ye karşı direnme çağrısı, ŞİÖ üyelerinin ulusal egemenliklerini koruma ve dış baskılara karşı dayanışma içinde olma gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu söylem, özellikle Batı'nın (ABD ve müttefiklerinin) bölgeye yönelik politikalarına karşı bir duruş olarak görülebilir. ŞİÖ üyelerinin, kendi iç meselelerini dış müdahalelerden bağımsız olarak çözme yeteneklerini geliştirmeleri gerektiği mesajı verilmiştir.

Xi'nin konuşmasında öne çıkan bir diğer önemli nokta, bilim ve teknolojik inovasyonun ortaklaşa teşvik edilmesi gereğidir. ŞİÖ'nün üyeleri arasında ekonomik iş birliğinin ve endüstriyel-tedarik zincirlerinin istikrarının sürdürülmesi, bölgesel kalkınma ve refah için kritik öneme sahiptir. Bu çağrı, ŞİÖ'nün ekonomik entegrasyonunu derinleştirmek ve üyeler arasındaki ekonomik bağları güçlendirmek amacı taşımaktadır.

Xi'nin "iç farklılıkları barış içinde ele alma" ve "ortak zemin arama" çağrısı, ŞİÖ üyeleri arasındaki potansiyel anlaşmazlıkların diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu yaklaşım, bölgesel istikrarı sağlamak ve üyeler arasında güveni pekiştirmek için öneme sahiptir. Özellikle Hindistan ve Pakistan gibi tarihsel olarak gergin ilişkilere sahip üyelerin barışçıl diyalog yoluyla sorunlarını çözmeleri, örgütün bütünlüğü açısından kritiktir.

Belarus'un ŞİÖ'ye tam üye olarak katılması, örgütün genişlemesi ve trans-bölgesel bir yapıya dönüşmesi açısından önemli bir gelişmedir. Bu genişleme, ŞİÖ'nün uluslararası arenada daha etkili ve kapsayıcı bir aktör haline gelmesini sağlamaktadır. Yeni üyelerle birlikte ŞİÖ, bölgesel ve küresel meselelerde daha fazla söz sahibi olma potansiyeline sahiptir.

Xi Jinping'in ŞİÖ Zirvesi'nde yaptığı konuşma, örgütün gelecekteki yönelimi ve stratejik öncelikleri hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. ‘Dış müdahaleye’ karşı iş birliği ve dayanışma vurgusu, ŞİÖ’nün bölgesel güvenlik ve istikrar konularında daha bağımsız bir duruş sergileyeceğini göstermektedir. Ayrıca, ekonomik ve teknolojik iş birliği çağrıları, örgütün üyeleri arasındaki bağları güçlendirme ve bölgesel kalkınmayı teşvik etme hedefini yansıtmaktadır. Belarus'un katılımıyla genişleyen ŞİÖ, gelecekte daha etkili bir bölgesel ve küresel aktör olma yolunda ilerlemektedir.