Saatan Türklerinin Geyiklerle İlgili Adetleri
Saatan Türkleri kendilerine Dukha da demektedirler. Şaman inançlarına göre yaşayan Saatanların en yakın akrabaları Soyotlar, Tofalar ve Tuvalılardır. Moğolistan’ın Darhad bölgesinde yaşayan Saatanların nüfusu günümüzde 282 kişi olup, 44 ailedir. Geyikçilikle geçimlerini sağlayan Saatanlar geleneksel “çum” dedikleri üçgen, çadırlarda yaşamaktadırlar.
Saatanlar “geyik insanlar” olarak da bilinirler. “Geyikler hayatımızda yoksa biz de yokuz” derler. Tüm hayatlarını geyikler üzerine kuran bu halk, yıl içinde 5-10 kez göç ederek yaşarlar. Bu halkın geçmişi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Geyiklerin sütünden başlayıp derisi ve boynuzlarına kadar kullanan Saatanlar geyikleri araç olarak da kullanırlar. – 50 derece soğuk havalara alışık olan bu halk Moğolistan’ın en son geyikçileridir. Saatanlar geyiklerle ilgili ilginç gelenek ve örf adetleri getiren ve geyikleri her şeyin anahtarı olarak tanıtan halktır.
Şamanizm, Saatanların geleneksel inançları olup günlük yaşamlarında ve hayat tarzlarında doğayla uyumlu, iç içe yaşamak için tüm dini ritüellerini geçmişten günümüze kadar uygulamışlardır. Geleneklerini ve inançlarını da geyikler üzerine kuran bu halk yaşam mücadelesini ve hayatta kalmak için; hava, su, yemek, giyim ve barınak gibi ihtiyaçlarını da bunlar üzerine kurmuşlardır. Geleneksel evleri de geyik derisiyle örtülmüş üçgen tahta evlerdir. Kolay toplayabilen evleri, göç için en uygun şekilde tasarlanmıştır.
“Urtun duu” uzun hava, Saatanların birbirleri ve etrafındaki hayvanlarla olan geleneksel iletişim aracıdır. Genelde geyiklere ve birbirlerine olan memnuniyetlerini bildirmek için ” urtun duu” kullanmışlardır.
Saatanlar genelde geyik etini yemezler. Kutsallıklarına inandıklarından onlara özel ve hassas davranırlar. En sevdikleri içecekleri ise geyik sütüdür. Geyik sütünden çeşitli peynir ve yoğurt yaparlar. Sütü akan suyun içinde saklarlar. Erkekler tanın ağarmasıyla geyikleri yaymaya giderler. Kadınlar ise ev işleri ile uğraşırlar. Geyikler dönünce de sütünü sağarlar. Geyikler sürekli insanlarla iç içe yaşadıkları için evcil ve uyumlulardır. Bu bölgelerde geyikler için tek korku kurtlardır fakat, Saatanlar bu konuda da gerekli önlemlerini almışlardır. Buradaki en güzel şey insanlarla geyiklerinin arasındaki mükemmel uyumdur.