Günümüzde konvansiyonel güvenlik politikaları ve nizami savaş yerini hibrit tehditler ve risklere bırakmıştır. Bu tehditlerle başa çıkmak için analitik, operasyonel ve teknolojik yeteneklerin senteziyle hibrit bir mücadele gereklidir. Bu konuda en iyi örneklerden biri, İsrail Askeri İstihbaratı altında çalışan ve uydu istihbaratı konusunda uzmanlaşmış "Unit 9900" birimidir. İsrail, Askeri İstihbarat, MOSSAD ve İç İstihbarat gibi kurumlarıyla geniş bir istihbarat ağına sahiptir.

Körfez Ülkeleri (Gulf Cooperation Council & GCC), Akdeniz ve Kızıldeniz’e kıyıdaş ülkelerde yaşanan siyasi ve askeri konjonktür kapsamında gözetleme ve keşif (Surveillance & Reconnaissance) için uydu istihbaratı ve yapay zeka destekli insansız hava araçları (İHA) konusunda İngiliz ve ABD’li şirketlerle görüşmeler yapmakta ve bölgesel güç olma yarışına girmektedirler. İsrail’in özellikle "Intelos, Elbit, ISI, ELTA" gibi şirketleri uzay tabanlı istihbarat çözümleri, su-altı istihbaratı ve yazılım dahil askeri uçak ve helikopter sistemleri; ticari havacılık sistemleri ve hava yapıları; insansız hava aracı sistemleri (İHA); elektro-optik, gece görüş ve karşı önlem sistemleri; deniz sistemleri; kara taşıt sistemleri; mühimmat; komuta, kontrol, haberleşme, bilgisayar, istihbarat, gözetleme ve keşif (C4ISR) ve siber sistemler; elektronik harp ve sinyal istihbarat sistemleri gibi alanlarda faaliyet göstermektedir.

Hibrit savaşın geleneksel savaştan en önemli farkı, savaş ilan edilmeden ve mümkün olduğunca fark ettirilmeden düşük yoğunlukta çatışmanın sürdürülmesidir. Hibrit savaşın temel unsurları arasında özel kuvvetler, düzensiz güçler, düzenli birlikler, ekonomik savaş unsurları, siber saldırı unsurları, diplomasi, bilgi harekâtı ile saldırılan ülkedeki kaos ortamını destekleyen ve teşvik eden yerel güçler yer almaktadır. Hibrit savaşın önemli mihenk taşı istihbarattır. Yapay zekanın istihbarata en büyük katkısı, zaman ve kapasitenin sistem lehine kullanılması olmuştur. Drone’lardan, uydulardan ve diğer cihaz ve makinelerden gelen ses ve görüntüleri toplayarak tüm bu verileri analiz edip yorumlamak, istihbarat analistlerine ciddi bir yük getirmektedir. Bu yük yapay zeka tarafından alındığında, istihbarat analistleri rutin veri toplama işlemleri yerine yorumlama ve karar süreçlerine destek olmaktadırlar.

Siber Güvenlik Politikaları Uzmanı İngiliz Dark Armour, Dubai ile görüşmeler yaparken; Suudi Arabistan, Boston Consulting Group ile görüşmektedir. Umman, uzay teknolojileri için uydu ve roket tedarikçileri olarak İngilizleri tercih etmektedir. Katar ise büyükelçilikleri arasındaki elektronik haberleşmeyi şifrelemek için hizmet sağlayıcıları aramaktadır.

İran’ın bölgede Şii kökenli Yemen’deki Husileri, Lübnan’daki Hizbullah’ı, Irak ve Suriye’de ise paramiliter yapıları desteklemesi neticesinde ABD ve İngiliz hegemonyası altında olan Arap hükümetlerini İsrail ile istihbarat paylaşımına itmiş ve akabinde gözetleme ve keşif istihbaratına ilişkin rekabet hız kazanmıştır. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Suudi Arabistan bu konuda ABD ile çok gizli görüşmeler yapmış, Ürdün Krallığı hava sahasını ABD’li uçaklara açmıştır.

Bu gelişmeler neticesinde Orta Doğu coğrafyasındaki ülkelerde taktik istihbarat yerine daha uzun vadeli ve geniş perspektifte konuları ele alan stratejik istihbarat önem kazanmış ve Türkiye de son yıllarda uzay teknolojisi atılımları ile gözetleme ve keşif için TÜRKSAT 5A, GÖKTÜRK, RASAT ve İMECE uyduları ile görüntü istihbaratı konusunda önemli bir yol kat etmiştir.

Değerlendirme

İsrail Askeri İstihbarat Direktörlüğü altındaki Birim 8200 içindeki açık kaynaklı istihbarat (OSINT) birimi olan Birim Hatzav, yukarıdaki tüm gelişmeleri yakından takip etmektedir. Televizyondan radyoya, gazetelerden internete ve sosyal medyaya kadar yazılı ve görsel medya dahil, dünya coğrafyasındaki çeşitli strateji ve istihbarat kurumlarının makalelerine ve kurumlar arasındaki askeri siyasi stratejik düzeydeki anlaşmalara kadar askeri istihbarat ve karşı istihbarat elde etmekten sorumludur. Bu açık kaynaklı verileri analiz etmek bireyin yeteneklerinin yanı sıra çeşitli danışmanlık firmaları ve yazılım sistemleri tarafından kapsamlı olarak yapılmaktadır.

Özellikle siber güvenlik ve OSINT uzmanı tarafından kurulan Fransız Epieos, kurumlara ve bireylere eğitim, araştırma ve yazılım hizmetleri sunmakta ve açık kaynaklı bilgi toplama ve analiz etme çabalarını kolaylaştırmaktadır. Yine Fransız ordusu da, Savunma Bakanlığında çalışacak şekilde yetenekli genç OSINT uzmanlarını işe alım sürecini yönetmektedir. Fransa’nın istihbarat konusundaki geçmişten gelen bu atılımları ve teknolojisi, uzun yıllar Afrika’daki sömürge ülkelerinde egemenlik kurmasına sebep olmuştur. Dolayısıyla detaylı bir istihbarat ağı, yayılmacı siyasetin ilk basamağıdır.

ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) olarak adlandırılan istihbarat-gözetleme-keşif cihaz ve muhtelif araçları; Ortadoğu coğrafyasında savaşlar, enerji maden politikaları, kara ve deniz ticareti ve ulaşım projeleri dahil birçok politikaya yön verecek ve OSINT uzmanlığını daha da önemli hale getirerek ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa’nın dış istihbaratlarındaki birimlerin daha da uzmanlık alanlarına bölünmesini sağlayacaktır. Buna karşılık olarak karşı-strateji ve istihbarat üretmek isteyen Arap ülkeleri, gözetleme ve elektronik istihbarat konusunda yabancı firmalar ile çalışacak ve bir rekabet ortamı doğacaktır. Kanaatimizce, dünya genelindeki siyasi ve askeri faaliyetlerin hibritleştiği bir sistemde Türkiye’nin de bu konuya hassasiyet göstermesi ve OSINT ile uydu istihbaratı konusunda çeşitli projeler geliştirmesi gerekmektedir.

Kaynaklar

1. https://trguvenlikportali.com/wp-content/uploads/2019/11/HibritSavas_SalihBicakci_v.1.pdf
2. https://sssjournal.com/DergiTamDetay.aspx?ID=1680
3. https://css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/Cyber-Reports-2019-12-Unit-8200.pdf
4. https://epieos.com/aboutus

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve TÜRKSAM'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.