Türk tarihi ile ilgili olarak çocukluk yıllarımızdan itibaren gerek okullarda okuduğumuz ders kitaplarında gerek roman ve makalelerde, gerekse film ve belgesellerde bizlere anlatılan Türklerin tarih sahnesine çıktığı Tanrı Dağları ile Issık Gölü’nü de içerisine alan coğrafyada bulunmanın insana büyük bir heyecan verdiğini ifade etmek isterim.

Öyle ki Divanı Lügati’t Türk’ün yazarı Kaşgarlı Mahmut ve Kutadgu Bilig’in yazarı Yusuf Has Hacib’in bu topraklarda yaşamış ve eserlerini bu coğrafyada yazmış olduğunu bilmek insanın farklı ruh hallerine girmesine sebep oluyor…

Kırgızistan ziyaretim çerçevesinde Tanrı Dağları ile Issık Gölü arasında kalan Çolpon Ata kenti, Cengiz Aytmatov Ruh Ordo (Ruhların Yeri) Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen 6. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) Devlet Başkanları Zirvesi’ni yakından takip edebilme imkânı buldum. KKTC olarak belki resmi olarak masada yoktuk, ancak bir şekilde zirvenin yapıldığı salonda yer alarak zirveyi yakından takip edebilme imkânı bulabildik.

Hatırlanacağı üzere, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) 2006’da gündeme gelmiş ve Nahçıvan’da 3 Ekim 2009’da Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından kurulmuştur.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov’un ev sahipliğinde 3 Eylül 2018 Pazartesi günü gerçekleşen 6. Devlet Başkanları Zirvesi’ne Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyovev ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban katıldı.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Ceenbekov, ‘’Ortak tarih, kültür ve dil temelinde kurulan Türk Konseyi’nin bugünkü zirvesi Türk dünyasının yüzyıllarca süren dostluğunu yeni bir seviyeye çıkartarak yeni bir sayfa açacaktır.’’ dedi.

Ceenbekov’un bu sözü bana Issık Gölü’nden ilham alarak kitaplarında sıklıkla Türk dünyasının birleşmesini öne çıkaran yazılar kaleme alan dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Atmatov’un ‘’Gün Olur Asra Bedel’’ kitabını hatırlattı.

Kırgızistan’ın ev sahipliğinde “Gençlik İş Birliği ve Ulusal Spor” temasıyla düzenlenen 6. Devlet Başkanları Zirvesi’ne Özbekistan “onur konuğu” ve Macaristan ise “gözlemci ülke”  sıfatı ile ilk kez katıldılar. Özbekistan ve Macaristan’ın zirveye dâhil olmasının kurucu ülkeler tarafından memnuniyetle karşılandığını yakından gözlemleme imkânı bulduğumu özellikle belirtmek isterim. Gözlemci üyeliği onaylanan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, zirvede yaptığı konuşmasında “Türk devletleriyle ortak kültürel ve tarihi bağlara sahibiz. Türk Konseyi ile yakın işbirliği içinde çalışmak istiyoruz” dedi. Yine zirveye ilk kez katılarak üyeliğe kabul işlemleri başlatılan Özbekistan’ın Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ise ‘’Türk Konseyi’nin toplantı ve projelerine katılma konusunda istekliyiz. Türk Konseyi’nin Modern İpek Yolu Ortak Tur Projesi’ne Buhara ve Hiva gibi tarihi şehirleri dâhil etmeye hazırız’’ dedi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev “Türk Konseyi’ne üye ülkeler arasındaki ticaret hacmi son iki yılda yüzde 22 arttı. Devletlerarasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri daha da geliştirmek gerekiyor. Batı ile Doğu’yu, Güney ile Kuzey’i birleştiren halklarız, bu bizler için büyük bir avantajdır” dedi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ise konuşmasında “Gelecekte, uluslararası kurumlarda karşılıklı destek konusunda ek adımlar atmamız gerektiğini düşünüyorum. Bölgesel güvenlik konuları büyük önem taşımaktadır.’’ dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise konuşmasında “Bugün bizleri bir araya getiren sadece dilimiz, tarihimiz ve kültürümüz değil, güvenli ve müreffeh bir geleceği hep birlikte inşa etme arzu ve irademizdir. Refahımızı ilerletmek, kalkınma hamlelerimizi başarıya ulaştırmak ve yüzleştiğimiz sorunlarla etkin bir şekilde mücadele etmek için güç birliği yapmamız şarttır. Türk Konseyi’nin İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve diğer çok taraflı platformlar ile eşgüdüm içinde faaliyet göstermesine önem veriyoruz. Dolara bağımlılık uluslararası ticarete engel olmaya başladı. Kendi para birimimizle ticaret yapmaya yoğunlaşmayı öneriyoruz” dedi.

Zirve sonunda Genel Sekreterlik görev süresi tamamlanan Azerbaycanlı Ramil Hasanov’un yerine Kazakistan’ın eski Tahran Büyükelçisi Bagdad Amreyev’in getirilmesine, bir sonraki zirvenin önümüzdeki yıl Eylül ayı başında Azerbaycan’da yapılmasına ve 4. Dünya Göçebe Oyunları’nın 2020’de Türkiye’de yapılması yönünde birtakım kararlar alındı.

KKTC olarak ne yazık ki henüz Türk Konseyi içerisinde yer almıyoruz. TürkPA (meclis başkanları seviyesinde) Türk Akademisi ve Türk Miras Kültür Vakfı içerisinde de yer almıyoruz.  Sadece TÜRKSOY (kültür bakanları seviyesinde) içerisinde yer almaktayız.

KKTC olarak başta Türk Konseyi olmak üzere bu organizasyon çatısı altında bulunan tüm kurum ve kuruluşlar içerisinde yer almak için ciddi çaba göstermemiz gerekiyor. Bu düşüncemi Türk Konseyi’nin kurulduğu 2009’dan bu yana mümkün olduğunca her ortamda dile getirdiğimi özellikle belirtmek isterim. Bu yapılar içerisinde yer alabilmenin yolu bu uğurda talepkar olmaktan, diplomatik girişimlerde bulunmaktan geçmektedir, diye düşünmekteyim.

Yazımı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede söylediği bir sözle sonlandırmak istiyorum.  Erdoğan, zirvede, Yusuf Has Hacip’in, Kutadgu Bilig’de, “Kara toprak altındaki altın, taştan farksızdır; oradan çıkınca, beylerin başında tuğ tokası olur.” sözlerini anımsatarak, “Tıpkı kara toprağın  altındaki altın gibi fikirler de eyleme geçmediği sürece asıl değerini bulamaz”  sözlerini ifade etti.