ABD, Mısır ve Katar'dan oluşan arabulucular, 8 Ağustos'ta yayımladıkları ortak açıklamada, Gazze'de ateşkes ve esir takası için 15 Ağustos'ta Kahire veya Doha'da müzakerelere yeniden başlanması için İsrail ve Hamas'a çağrı yapmıştı. ABD, Mısır ve Katar'dan oluşan arabulucuların, 8 Ağustos'ta yaptıkları ortak açıklamada, Gazze'de ateşkes ve esir takası müzakerelerine 15 Ağustos'ta Kahire veya Doha'da yeniden başlanması çağrısı bu sürecin yeniden canlandırılma çabasının bir parçası olarak görülüyor.

Hamas, çağrıya verdiği cevapta şu ifadeyi kullanmıştı:

"Gerek biz gerekse Mısır ve Katarlı arabulucular, İsrail'in ve Binyamin Netanyahu hükümetinin niyetini ve tavrını biliyoruz. Buna rağmen son öneriye olumlu yaklaştık ancak İsrail, bu öneriyle ilgili müzakere süreci boyunca ortaya atılmayan yeni şartlar öne sürdü."

Joe Biden'ın 31 Mayıs'ta önerdiği 3 aşamalı ateşkes planı, İsrail-Hamas çatışmasının çözümü için önemli bir adım olarak görüldü. Planın ana hatları, kalıcı bir ateşkesin sağlanması, İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesi, rehinelerin ve tutukluların karşılıklı olarak serbest bırakılması, yerlerinden edilen Filistinlilerin Gazze'ye geri dönüşünün sağlanması, insani yardımların kesintisiz ve yeterli düzeyde ulaştırılması ve Gazze'nin yeniden imarı üzerine odaklanıyordu. Ancak, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, esir takası müzakerelerinde bu plana yeni şartlar ekledi. Netanyahu'nun şartları arasında, silahlı Filistinlilerin güneyden kuzeye dönmesinin engellenmesi ve İsrail ordusunun Gazze ile Mısır sınırındaki Philadelphia Koridoru'nda kalmaya devam etmesi bulunuyordu. Bu ek şartlar, müzakerelerde yeni bir gerginlik kaynağı olarak ortaya çıkmış ve sürecin zorluğunu artırmıştır. Hamas, resmi Telegram kanalı üzerinden yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Joe Biden'ın 31 Mayıs'taki ateşkes önerisine değil, arabulucular Katar ve Mısır'ın 6 Mayıs'ta sunduğu çerçeveye ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2735 sayılı kararına dayalı bir planı kabul etmek istediğini belirtti. Pazar günü yayımlanan Hamas bildirisinde, arabulucuların, İsrail'in saldırganlığını örtbas edecek yeni müzakere turları veya tekliflerle zaman kaybetmek yerine, 6 Mayıs tarihli öneriyi hayata geçirmeleri gerektiği vurgulandı.

Hamas, İsrail Başbakanı Netanyahu'nun herhangi bir potansiyel anlaşmayı zorlaştıracak ek koşullar getirmeyi planladığına inanıyor ve bu nedenle son açıklamalarında arabulucuları, yeni görüşmelere başlamak yerine Biden'ın önerisini uygulamaya yönelik bir plan sunmaya teşvik etti. Netanyahu'nun ofisinden Salı günü yapılan açıklamada, İsrail'in Hamas'la görüşmelerde yeni taleplerde bulunduğu ve bunların "gerekli olduğu" yönündeki haberleri yalanladı. Gözlemciler, Hamas'ın yaklaşan müzakere turuna ilişkin tutumunu "kasıtlı olarak gizemli" olarak tanımladı ancak Batı medyası, Hamas'ın Mısırlı ve Katarlı arabulucularla dolaylı müzakere turuna katılacağını doğruladı. Biden, son TV röportajında, başkanlığı sona ermeden Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının "mümkün" olacağını söylemiş, kendisinin ve ekibinin ateşkesi için çalıştığını da eklemişti.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, müzakere sürecinin İsrail-Hamas çatışmasında bir ateşkes anlaşmasına varmak için "belki de son fırsat" olduğunu belirtmişti. Ancak İsrail ve Hamas, bugüne kadar birbirlerini olası bir ateşkesi engellemekle suçlamaya devam ediyor. Geçen hafta Katar'da yapılan toplantılar sırasında ABD, müzakerelerin devam etmesi konusunda iyimserliğini korurken, Hamas bu ilerleme fikrini "bir illüzyondan ibaret" olarak nitelendirdi. Hamas, ateşkes sağlandıktan sonra İsrail askerlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi gerektiği konusunda ısrar ediyor, bu da taraflar arasındaki temel farklılıklardan biri olarak öne çıkıyor. Öte yandan İsrail, müzakerelerin ilerlememesinden dolayı Hamas'ı suçluyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'ı "inatçı" olmakla suçlayarak, Hamas üzerinde daha fazla baskı kurulması gerektiğini vurguladı ve Hamas’ın Katar’daki görüşmelere temsilci göndermediğini öne sürdü.

Bu gerilimlerin yanı sıra, İsrail'in kuzeyine Lübnan'dan çok sayıda roket atıldı. İsrail ordusu, Lübnan'dan yaklaşık 40 roketin sınır boyunca ateşlendiğini ve bazılarının İsrail'in işgali altındaki Golan Tepeleri'ne düştüğünü bildirdi. İsrail Hava Kuvvetleri, bu saldırılara yanıt olarak Güney Lübnan'daki Hizbullah milislerinin askeri tesislerine saldırılar düzenledi. Lübnan'dan yapılan bu saldırılar, Hizbullah'ın İsrail'in Bekaa Vadisi'ne düzenlediği saldırılara karşılık olarak gerçekleştirildi. Bu tırmanış, bölgedeki gerginliği daha da artırıyor.

Değerlendirme

Ateşkes sürecinde ABD’nin ılımlı bir siyasal çerçeve politikası yürütmesi ve İsrail’in ateşkes şartları dışında ikinci görüşme sırasında ek şart söylentilerini yalanlayıp kendi ana şartlarını temel olarak dayandırması ateşkes için Hamas’a yüklenen bir sorumluluğun açık bir göstergesidir. Fakat kıyı şeridinde olası bir İsrail varlığı Filistin topraklarının toprak bütünlüğünü sağlama ve koruma açısından kritik bir durumdur. Bu yüzden kolay kabul görülebilecek bir şart değildir. Önümüzdeki günlerde müzakerelerin nasıl bir gidişata sahip olacağı ise merak konusudur.

KAYNAKÇA

Von Jan-Christoph Kitzler,Was einer Waffenruhe im Wege steht, Tagesschau, Yayın tarihi: 20.08.2024, https://www.tagesschau.de/ausland/asien/israel-hamas-waffenruhe-streitpunkte-100.html, Erişim Tarihi: 22.08.2024.

Iyad Nabolsi, Enes Canlı, Mahmut Geldi,  Gazze'de ateşkes müzakereleri Doha'da başladı, Anadolu Ajansı, Yayın Tarihi: 15.08.2024, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/gazzede-ateskes-muzakereleri-dohada-basladi/3304577, Erişim Tarihi: 22.08.2024

Daniel Bellamy, Gazze ateşkes arabulucuları iki gündür süren barış görüşmelerinin sona erdiğini açıkladı, Euro News, Yayın Tarihi: 16.08.2024, https://tr.euronews.com/2024/08/16/gazze-ateskes-arabuluculari-iki-gundur-suren-baris-gorusmelerinin-sona-erdigini-acikladi, Erişim Tarihi: 22.08.2024

BBC News, ABD, Gazze'de ateşkes süreciyle ilgili neden İsrail'e tepki gösterdi?, Yayın Tarihi: 19.08.2024 https://www.bbc.com/turkce/articles/cx29n4r5ny4o, Erişim Tarihi: 22.08.2024