Kaynak: The Moskow Times, 23 Kasım 2023

Kremlin, ilişkilerin gerginleştiği bir sırada Ermenistan'ın Moskova liderliğindeki güvenlik ittifakının zirvesine katılmama kararını 'üzüntüyle' karşıladığını açıkladı. Ermenistan heyetinin katılmaması hakkında yorum istendiğinde, Kremlin: "Bu konuda üzüntümüzü ifade edebiliriz." dedi.

Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in sözcüsü Dmitry Peskov, bir devlet televizyonu muhabirine şunları söyledi: "Umuyoruz ki Ermenistan dış politikasının yönünü değiştirmez ve müttefikimiz olarak kalır... Onlarla konuşmaya devam edeceğiz."

TÜRKSAM Haber Analiz

Sovyet Birliği’nin dağılmasının arından Rusya’nın önerisiyle bütünleşik bir güvenlik sistemini oluşturmak amacıyla Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) kurulmuştur. Bu örgütle bağımsızlığını yeni kazanmış cumhuriyetlerin karşılaşacağı güvenlik problemlerine çözüm bulunması amaçlanmaktadır.

Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü Kolektif Güvenlik Konseyi Toplantısı bu yıl 22 Ekim Çarşamba günü Belarus’un başkenti Minsk’te düzenlendi. Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun başkanlığında gerçekleşen Toplantı’ya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve KGAÖ Genel Sekreteri İmangali Tasmagambetov katıldı. Toplantıda, Avrasya bölgesinin güvenliği, bölgesel gelişmeler, ortak tatbikat ve Filistin-İsrail meselesi ele alındı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin konseyin bir sonraki toplantısının aralıkta Rusya’nın St. Petersburg şehrine yapılmasının planladığını aktardıktan sonra Filistin-İsrail meselesinde ikili devlet çözümünü yineleyerek, “İsrail-Filistin krizinin iki devletli çözüm temelinde barışçıl bir şekilde çözülmesi için uluslararası toplumun çabalarının güçlendirilmesini destekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Toplantıya Ermenistan’ın katılmaması ise gündem oldu. Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Aram Torosyan toplantı öncesi Sputnik’e açıklamasında, “Ermenistan Savunma Bakanı, KGAÖ’nün Minsk’teki toplantılarına katılmayacak” diye bildirdi. Ermenistan’ın toplantıya katılmamasına ilişkin Kremlin’den gelen açıklamada üzüntü ile karşılandığını belirtti. Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in sözcüsü Dmitry Peskov, bir devlet televizyonu muhabirine, "Umuyoruz ki Ermenistan dış politikasının yönünü değiştirmez ve müttefikimiz olarak kalır." ifadelerini kullandı.

Ermenistan’ın dış politikasının ekseni kayıyor mu?

Rusya ve Ermenistan arasında son zamanlarda gerilim mevcut. Bu gerilimin sebepleri arasında Azerbaycan’ın Karabağ’da düzenlediği antiterör operasyonuna Rusya’nın müdahale etmemesi bulunmaktadır. Zaten barış anlaşması için direnen Ermenistan’a karşı bir süredir telkinde bulunan ve anlaşmanın gerekliliğini savunan Rusya ile arasında mesafe bulunmaktaydı. Eylül sonrasında Ermenistan’da Rusya karşıtlığı yükseldiği görülmeye başlandı. Karabağ’daki operasyon sonrasında televizyonda bir konuşma yapan Ermenistan Başbakanı Nicol Paşinyan, Rusya ile olan geleneksel güvenlik ittifakını "yetersiz" olduğunu ifade ederek eleştirmişti. Erivan hükümeti bu süreçte Rusya’nın kendisine gerekli desteği sağlamadığı düşüncesi hâkim durumda.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Çarşamba günü açıklama yaptı. Açıklamada Ermenistan'ın Batı'ya güvenebileceğini düşünmesinin "pervasızca" olduğu ifade edildi ve Erivan hükümeti dış politikasını "kökten" değiştirdiği için eleştirildi. Batılı aktörlerin Ermenistan’a verdiği destek çok açık. 11-12 Eylül’de Ermenistan’ın Amerika ile "Kartal Partner 2023" adlı ortak tatbikat yapması, Fransa ile yoğun diplomasi trafiği ve üst düzey ziyaretler ve de son haftalarda Fransa’nın Ermenistan’ı yoğun bir şekilde silahlandırması buna örnektir. Ermenistan, Rusya’ya alternatif oluşturmak için Güney Kafkasya ile bölgesel ve hukuki bağı olmayan aktörleri kendisine destek olmaları için bölgeye çekmeye çalışmaktadır.

Avrupa Birliği de Ermenistan’ı kendi eksenine kaydırma politikasını uygulamaktadır. Ekim ayında düzenlenen Avrupa Konseyi Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda Karabağ meselesinde açıkça Ermenistan’ı destekleyerek iş birliklerini güçlendirecek politikaların geliştirilmesine yönelik konular ele alınmıştı. AB ve Ermenistan ilişkilerinin detayına Avrupa Birliği ve Ermenistan İlişkileri adlı analizden ulaşabilirsiniz.

Gelinen noktada, Ermenistan’ın KGAÖ’ye katılım sağlamaması, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katıldığı bir zirveyi reddetmesi iki devlet arasındaki ilişkilere başka bir darbe olarak değerlendirilmekle birlikte Rusya-Ermenistan ilişkilerindeki gerginliği daha da derinleştirecektir. Avrupa Birliği ise Ukrayna cephesi ile meşgul olan Rusya’yı Güney Kafkasya’da zayıflatma gayreti içerisinde olduğu düşünülmektedir.

[1] https://www.themoscowtimes.com/2023/11/23/kremlin-says-regrets-armenia-snubbing-defense-summit-a83205