26 Şubat 2007 tarihinde Ermenistan Parlamentosu’nda Çifte Vatandaşlığa ilişkin 'Vatandaşlık Yasası'nda değişiklik öngören yasa tasarısı 131 sandalyeli Ermenistan Parlamentosunda 66 kabul, 5 red ve 4 çekimser oyla kabul edildi. Parlamento’nun neredeyse yarıya yakını oylamaya iştirak etmedi. Kabul edilen yeni yasa gereği, yabancı ülke vatandaşları Ermenistan vatandaşı olabilecek, son 3 yıldır Ermenistan'da ikamet ediyor ve kayıtlı durumda iseler seçimlerde de oy kullanabileceklerdir. Yasanın ilk adımı 2005 yılında düzenlenen bir referandumda, çifte vatandaşlığı yasaklayan anayasa maddesinin kaldırılmasıyla atılmış ve  geçen yıl da hazırlanarak parlamentoya sunulmuştu.

Türkiye’yi yakından ilgilendiren bu yeni gelişmeyi birkaç açıdan değerlendirmek gerekmektedir:

Ermenistan İç Politikası Açısından: Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldırarak Dağlık Karabağ bölgesi de dahil olmak üzere Azerbaycan topraklarının yüzde 20’sini işgal etmesi ile başlayan çatışmalar sebebiyle Azerbaycan’la; Gürcistan’ın tarihi Ahıska bölgesini Cevahatiya ismiyle Ermeni bölgesi ilan eden ve burada ikinci Karabağ fiili durumu yaratmaya çalışması sebebiyle Gürcistan ile Türkiye’nin Doğu Anadolu bölgesini “Batı Ermenistan” olarak adlandıran, Ağrı Dağı’nı resmi amblemi kabul eden, Anayasasının atıfta bulunduğu bağımsızlık bildirgesinde Türkiye’den toprak talebinde bulunan ve sözde soykırım suçlamaları ile uluslararası arenada Türkiye’yi zor durumda bırakmayı kendisine görev bilen mevcut Erivan yönetiminin bu tutumları sebebiyle de diplomatik ilişkilerin kurulamadığı Türkiye ile sorunlar yaşayan Ermenistan, dört komşusundan üçü ile çatışma içerisindedir. Bu durum Ermenistan’ı bölgede ekonomik ve siyasi olarak tecrit durumunda bırakmış ve bu sebeple de Ermenistan ekonomisi, çöküntü içerisine girmiştir. Ekonomik buhran yaşayan ve sürekli çatışma halini bir devlet politikası olarak benimseyen Ermenistan, bu sebeple ciddi bir nüfus kaybına uğramaktadır.

Resmi verilere göre Ermenistan nüfusu 3 milyon civarındadır. Ancak fiili durum bunun çok daha ötesinde, Ermenistan açısından acı bir tablo niteliğindedir. Zira, Ermenistan’da yaşanan göçler sebebiyle bugün bu ülkede 1 milyon en fazla 1,5 milyon kişinin yaşadığı bütün yerel ve uluslararası gözlemcilerin üzerinde hemfikir olduğu bir konudur. Bu sebeple de Ermenistan devleti göç eden bu nüfus sebebiyle bir beka sorunu ile karşı karşıyadır. Özellikle de göç eden nüfusun genç nüfus ağırlıklı olması Ermenistan açısından bu tehlikeyi daha da artırmaktadır. Zira, 8 milyon nüfusa ve iyi bir ekonomik performansa ulaşan Azerbaycan ile ateşkese rağmen savaş ihtimali güncelliğini korumaktadır.

Bugün Ermenistan’da bir milyonun biraz üzerinde bir nüfus yaşamasına rağmen Türkiye’de yaklaşık 100 bin Ermenistan vatandaşı, Rusya Federasyonu’nda yaklaşık 2 milyon Ermenistan vatandaşı (bunların bir kısmı Rus vatandaşlığına geçmişlerdir) ve Ortadoğu’dan Avrupa’ya ve Amerika kıtasına kadar dünyanın değişik bölgelerinde yaklaşık 4 milyon Ermeninin yaşadığı tahmin edilmektedir.

Yukarıdaki tablo göz önüne alındığı vakit Ermenistan’ın kaybettiği nüfusun en azından bir kısmını karşılaması, Ermenistan ekonomisine canlılık getirmesi, Ermeni diasporasının ekonomik yardımlarını daha fazla celbedebilmesi ve ondan da önemlisi bu yıl yapılacak seçimlerde gerginlik ve çatışmayı bir devlet politikası haline getiren Koçaryan ve Daşnak Sütyun Partisi (Ermeni Devrimci Federasyonu Partisi) yandaşlarına yönelik içeride büyüyen itiraza karşılık yurtdışında yaşayan şiddet yanlısı diasporanın desteğini almak gibi amaçlar güdüldüğü düşünülmektedir.

Yasa, muhalefetin itirazlarına rağmen Cumhuriyetçi Parti ve Daşnaksutyun koalisyonunun oylarıyla geçmiştir. Bu yasa ile Ermeni vatandaşları da bundan böyle bir başka ülkenin vatandaşlığını alabilecekler ve bunun sonucunda Ermenistan vatandaşlığını kaybetmeyecekler. Yasaya göre 18 yaşına gelmiş, kendilerini Ermenice ifade edebilen, Ermenistan Anayasasını bilen, bir Ermeni vatandaşıyla evlenen ya da Ermenistan için çok önemli hizmetlerde bulunan kişiler ülke vatandaşlığına kabul edilecektir. Ermenistan Adalet Bakanı Harutunyan yaptığı açıklamada, 'çifte vatandaşlık statüsü almış kişiler Ermenistan topraklarında düzenlenecek seçimlere katılabileceklerdir' demiştir. Ermenistan iç politikasında büyük tartışmalar soncu kabul edilen bu yasa ile yurt dışındaki Ermenilere çifte vatandaşlık hakkı verilirken onların oy kullanma, devlet başkanı ve parlamento başkanı olma imkanları kısıtlanmaya çalışılmıştır.

Yasaya karşı çıkan kesimler, bu düzenlemenin Ermenistan'ın komşularıyla ilişkilerini bozabileceğini ve ayrıca ülkenin kaderinin ülke dışında yaşayan kişilere bırakılacağını savunmaktadır.

Bölgesel Siyaset Açısından:

Diasporanın Ermenistan vatandaşlığına geçebilmesini sağlayacak yasanın çıkması Ermenistan dış politikasında önemli değişiklikleri de beraberinde getirecektir. Bu durumdan en karlı çıkacak ülke hiç şüphesiz Rusya olacaktır. Zira, Ermenilerin Ermenistan dışında en çok yaşadığı ülkelerin başında Rusya gelmektedir. Bu ülkede gayri resmi verilere göre 2 milyon civarında Ermeni yaşamaktadır. Bunların bir kısmı Rusya vatandaşlığına geçmiş durumdadır. Önemli bir kısmı ise kaçak bir şekilde çalışmaktadır. Rusya Ermenileri Birliği Başkanı Ara Abramyan’ın da Ermenistan devlet başkanlığı heveslerini dikkate aldığımızda Rusya Ermenilerinin Ermenistan iç ve dış politikasında etkin olma istekleri ve imkanları bu yasayla artmış olacaktır.

Avrupa ve Amerika’daki hali vakti yerinde Ermenilerin bu yasa sayesinde Ermenistan’a gelerek burada yaşamayı seçecekleri ihtimali zayıftır. Belki bunların arasından bir kısım radikal Ermeniler bu tercihi yapabilir ancak genele oranla bu rakam oldukça düşük kalır. Ancak bu durum Rusya Ermenileri için biraz daha farklıdır. Coğrafi yakınlık ve diğer bir kısım sebeplerle Ermenistan ile her türlü bağlarını koruyan ve sürdüren bu kesimin önemli bir kısmı bu yasadan faydalanarak Ermenistan vatandaşlığına geçebilir. Rusya Ermenilerinin Ermenistan’da etkin duruma gelmeleri ise son tahlilde Rusya’nın bu ülkede daha da etkin konuma gelmesiyle neticelenecektir.

Bu yasanın Ermenistan dış politikası açısından bir diğer önemi ise radikal unsurların Ermenistan’a gelmesiyle Ermenistan dış politikasının daha da radikalleşmesi ihtimalidir.

Türkiye Açısından:

Ermenistan’da kabul edilen bu yasanın Türkiye açısından da büyük önemi bulunmaktadır. Zira, Türkiye ve Azerbaycan ile yaşanan sorunların çözümü noktasında önemli ilerlemeler sağlayan Levon Ter Petrosyan’ın 1997 yılında bir darbeyle uzaklaştırılmasından sonra iktidara gelen Koçaryan ve onun Karabağ ekibi ile Daşnak Sütyun Partisi ile diyaloglar kurulamamış ve bütün hesaplar Koçaryan sonrasına bırakılmıştı. Ancak bu son gelişmeyle beraber bütün uzlaşı yollarına kapalı olan diaspora Ermenilerinin Ermenistan iç politikasında etkin olma imkanını yakalamaları Ermenistan’ın Türkiye ve Azerbaycan ile diyalog ve uzlaşı yollarını uzun bir süre daha kapalı tutacağı gelişmeleri de beraberinde getirecek gibi gözükmektedir. Bu yeni süreçte radikal tutumları ile bildiğimiz Ermenistan’ın sayılı zenginlerinden Savunma Bakanı Serj Sarkisyan ile Rusya Ermenileri Birliği Başkanı Ara Abramyan’ın (anayasal engel aşıldığı takdirde) devlet başkanlığı yarışının en şanslı adayları olarak görebiliriz. Her iki adayın da Türkiye ve barışa karşı olan tutumları sebebiyle Ermeni sorununu Ermenistan’da çözme tezlerinin zayıflayacağını öngörebiliriz.

“Hepimiz Ermeniyiz” Diyenler Açısından:

Ermeni kökenli Türk vatandaşı gazeteci Hrant Dink’in bir cinayete kurban gitmesiyle Türkiye’de yapılan gösterilerde basınımızın bir kısmı ve yine bir kısım vatandaşlarımız ile aydınlarımız meydanlarda “Hepimiz Ermeniyiz” sloganları atmışlardır. Güneydoğuda ve görevi başında şehit edilen asker ve polislerimiz ile vatansever aydınlarımızın öldürülürken hiçbir tepki göstermeyen bu kesimin Hocalı’da soykırım yapan Ermenilerle gönül birliği içerisine girmeleri ve kendilerini Ermeni olarak kabul etmelerinden sonra bu isteklerini resmileştirmek için de bu yasa ile bir fırsat çıkmış oldu. Ermenistan’da kabul edilen çifte vatandaşlık yasası ile bu kesimlerin duygusal ve fikirsel olarak kendilerini bir Ermeni gibi hissetmelerinin yansıra bu Ermenistan vatandaşlığına da geçerek bu durumu resmileştirmek için kendilerine bir fırsat doğmuştur. Ancak bu durumdaki Türk vatandaşlarının Türk vatandaşlığından çıkmadan başka bir ülkenin vatandaşlığını da alabilmeleri için küçük bir hukuki gereklilik söz konusudur. Zira, bu durum Türkiye’de başka bir devlet vatandaşlığına geçme konusu Bakanlar Kurulu’nun kararına bağlıdır. Bazı durumlarda ise tamamıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kaybetme durumu sözkonusu olmaktadır.