Kaynak: Armenia News, 14 Mayıs 2024

Tavuş Vatan Hareketi'nin lideri ve Ermeni Apostolik Kilisesi Tavuş Piskoposluğu Başpiskoposu Bagrat Galstanyan'ın çağrısı üzerine Erivan'da çok sayıda kişi sokağa döküldü.

TÜRKSAM Haber Analiz

Dünya genelinde tarihten günümüze onlarca protestonun temel nedeninin barışı tesis etmeye yönelik olması alışkın olduğumuz bir durum. Ancak Ermenistan’da durum tam tersi seyrediyor. II. Karabağ Savaşı sonrasında imzalanan ateşkes metninin ardından 3 yılı aşkın süredir barış anlaşmasının imzalanması ve sınırların belirlenmesi konusu gündemde. Ancak Taşnak Ermenileri bu süreci kilitleyen başat aktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Taşnak Ermenileri, bu sürecin uzaması için muhtelif provokasyonlar yaparak, Karabağ bölgesinde barışı tehdit eden silahlı ve yasadışı birçok faaliyette bulunmaktadır. Bu eylemler Azerbaycan’ın 2023 yılında düzenlediği antiterör operasyonuna kadar devam etmiştir. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 19 Eylül’de Karabağ’da terörle mücadele operasyonları başlatmış; Azerbaycan ordusunun yürüttüğü terörle mücadele operasyonu sonucunda Ermeni çeteleri 24 saat içinde teslim olmuştur.

Antiterör operasyonundan sonra Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın barış anlaşmasına yönelik sözde söylemleri daha kararlı hale gelmiş ve bu yöndeki söylemlerini sıklaştırmıştır. Başbakan Paşinyan yapmış olduğu açıklamaların birinde: ‘‘Azerbaycan ile sınır anlaşmasına bazı dış güçler karşı çıkıyor ancak sınırlandırma sürecini bugün durdurursak, meşru olmayan bir savaşın içine gireriz. Barış süreci bizim için daha önemli. Türkiye ve Azerbaycan'la düşmanlığa son vermeliyiz.’’ ifadelerini kullanmış ve benzer açıklamaları sık tekrar eder hale gelmiştir. Geçtiğimiz Nisan ayında Ermenistan işgali altındaki 4 köyün geri verilmesi, sınır belirleme komisyonu çalışmalarının başlatılması ve barış süreci için görüşmelerin planlanması Taşnak Ermenilerinde derin bir rahatsızlık yaratmıştır.

4 Mayıs'ta Ermeni Apostolik Kilisesi Tavuş Piskoposluğu Başpiskoposu Bagrat Galstanyan önderliğinde eylemciler Ermenistan’ın Tavuş vilayetinin Kirants sınır köyünden Erivan'a yürüyüş başlatmış ve Perşembe günü Ermenistan'ın başkentine ulaşmıştı. Başpiskopos Galstanyan liderliğinde başlayan protestolar, Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın kalbi olan Cumhuriyet Meydanı'nda devam etmiş ve katılım dev bir mitinge dönüşmüştür. Bu mitinge katılanlar, Ermeni yetkililerin Azerbaycan'a tek taraflı taviz verdiğini iddia ederek,  (işgal altındaki yerlerin geri verilmesi kastediliyor.) Paşinyan’ın istifasına yönelik sloganlarda atmışlardır. Protestocular, iki ülke arasındaki sınırların belirlenmesi kapsamında Azerbaycan köylerinin, Azerbaycan'a iade edilmesine karşı çıkmıştır. Protestocular Başbakan Paşinyan'a istifa etmesi için bir saat süre vermiştir. Protestoları yöneten ve öncülük eden Başpiskopos Galstanyan, Erivan ve Ermenistan genelinde sivil itaatsizlik eylemi için çağrıda bulunmuştur. Bu çağrı Erivan sokakları başta olmak üzere birçok yerde karşılık bulmuştur.

Erivan'daki protestocuların lideri Başpiskopos Galstanyan, Rusya yanlısı görüşleriyle tanınan Ermenistan eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan'a ziyarette bulunmuştur. Ermenistan Ulusal Meclisi'ndeki (NA) iki muhalif grup, Başbakan Paşinyan'ın görevden alınması sürecini başlatma hazırlıklarına girmiştir. Muhalefet, Paşinyan'a güvensizlik oyu vermek için parlamentodaki muhalif grupları birleştirmeyi planlamaktadır. Koçaryan'la görüşmesinin ardından Başpiskopos Bagrat geri dönmüş ve parlamentoda güvensizlik oyu ilan etme prosedürünü başlattığını duyurmuştur.

İktidardaki Sivil Sözleşme Partisi, Başpiskopos Bagrat'ın ültimatomlarına yanıt vererek: ‘’Bagrat'a cevabımız; Ermenistan Cumhuriyeti'nin seçilmiş Başbakanı Nikol Paşinyan’dır. Yaşasın demokratik ve egemen Ermenistan Cumhuriyeti.’’ sözlerini söylemiştir. Başpiskopos Galstanyan, Paşinyan'ın devrilmesinden sonra eski hükümetten birinin yeni başbakan olma ihtimalini göz ardı etmediğini söylemiştir. Başpiskopos Bagrat’ın, Koçaryan'ın ziyareti ile birlikte böyle bir söylemde bulunması, sivil ya da askeri darbe fark etmeksizin Paşinyan’ın iktidardan el çektirilmesi durumunda Koçaryan'ın iktidara getirilmesi olasılığına dair soru işaretlerini doğurmuştur.

Sivil itaatsizliğin 6-7 gün daha devam edeceğini açıklayan Başpiskopos Galstanyan, bu süreçten sonra başka bir aşamaya geçileceği yönünde açıklamada bulunmuştur. Protestocular, Ermenistan-İran ve Ermenistan-Gürcistan kara yolu Erivan-Sevan, Erivan-Aparan otoyolunu ve Erivan-Ararat otoyolu güney girişini ulaşıma kapatmıştır. Erivan dışındaki otoyolların açılması için çok sayıda emniyet gücü gönderilmiş, zaman zaman eylemcilerle polis arasında arbede yaşanmış ve 180’i aşkın kişi göz altına alınmıştır.

Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Armenpress'in haberine göre, Başpiskopos Galstanyan'ın öncülüğünü yaptığı "Vatan için Tavuş" hareketini destekleyen ve sınır belirleme çalışmalarında Almatı Bildirgesi'nin temel alınmasının "anayasaya aykırı" olduğu yönünde yorumlar yapan eski dışişleri bakanları ve diplomatları eleştirmiştir. Mirzoyan, bu eski diplomatları, savaş sırasında "mevzilerini terk eden asker kaçakları"na benzeterek, onların ciddiye alınmaması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca, bu kişilerin Azerbaycan ile barış sürecini baltalayarak Ermenistan devletinin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tehlikeye attıklarını savunmuştur.

Ermenistan’daki bu klanlaşan hareket barış sürecini tehdit etmekte ve esasen yeni bir savaşın başlamasını istemektedir. Taşnak Ermenilerinin temel ideoloji ve amaçlarına bakıldığında sözde Ermeni Soykırımı'nın tanınması ve tazminat talepleri ve Karabağ'ın Ermenistan ile entegrasyonu ön plana çıkmaktadır. Barış sürecini kesin suretle kabul etmeyen bu zihniyetin protestoları kısa vadede sona ermesi pek mümkün görülmemekle birlikte, Paşinyan’ın iktidardan indirilmesi için silahlanarak iç savaş çıkaracak bir potansiyele sahip olması da dikkat edilmesi gereken önemli bir husustur.