Bu makale bundan tam 10 gün önce 12 Nisan tarihinde yazıldı. Bu analizimizde biz Ermenistan'ın süreçten çekileceği öngörüsünde bulunmuştuk. Görüldüğü gibi Ermenistan süreçten çekiliyor. Ermenistan 24 Nisan öncesi bütün kozlarını oynuyor. 2015 sürecinde de bütün kozlarını oynamaya devam edecektir.

Washington'da 12-13 Nisan'da yapılacak olan Nükleer Güvenlik Zirvesi sebebiyle ABD’ye davet edilen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan TSİ 16.30 bir görüşme yapacaktır. Görüşmede Türkiye-Ermenistan ilişkileri, protokoller, normalleşme süreci ve Dağlık Karabağ konusunun ele alınması planlanmaktadır. Ermenistan ve Azerbaycan kamuoyunun tamamen kilitlendiği bu zirveden bir sonuç çıkması mümkün müdür?

Bu soruya verilebilecek net bir yanıt yoktur. Sürekli takip ettiğimiz Azerbaycan, Ermenistan, Rusya ve Batı basınında bu konuyla ilgili sızmış herhangi bir haber ve/veya öngörü bulunmamaktadır. Hükümetlerden veya diplomatlardan da bir açıklama gelmemiştir. Durumun ciddiyeti ve çetrefilliği sebebiyle bu konudaki ketumiyet anlaşılır bir durumdur. Ancak genel görünüm itibarıyla Washington görüşmeleri her türlü spekülasyona açıktır.

Spekülasyondan uzak bir değerlendirme yaptığımızda biz bu görüşmelerden çok önemli bir netice beklemiyoruz. Genel olarak bu görüşmelerde tarafların tutumunun aşağıdaki minvalde geçmesi beklenebilir:

ABD Açısından: Amerikan Başkanı Baracak Obama 24 Nisan’da yapacağı konuşmada soykırım kelimesinin İngilizcesini kullanmak zorunda (!) kalmaması için bir gerekçe aramaktadır. Obama için Erdoğan-Sarkisyan görüşmesi ve her iki liderin de protokoller ve normalleşme sürecinin arkasında olacaklarını açıklamaları yeterli bir gerekçe olacaktır. Obama’nın ayrıca Ankara’dan Ermenistan ile imzalanan protokolleri Karabağ koşuluna bağlamamasını isteyeceği ve Erivan’dan da işgal ettiği Dağlık Karabağ dışındaki topraklardan çekilme konusunda daha istekli davranmasını telkin edecektir.

Türkiye Açısından: Başbakan Erdoğan Sarkisyan ile görüşmesinde protokollerin arkasında olduğunu, Ermenistan ile iyi komşuluk ilişkileri içerisinde olmak istediklerini ancak bunun için Dağlık Karabağ konusunda bir ilerleme sağlanması ve soykırım iddialarından da vazgeçilmesi gerektiği ifade edilecektir. Türkiye’nin iddiaları araştırmak için bir tarih komisyonu kurmaya hazır olduğunu beyan etmesi de beklenebilir. Erdoğan’ın ayrıca Obama’ya Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde “soykırım” iddiaları tasarısının geçmesini engellemek için Beyaz Saray’ın yeterince çaba göstermediği serzenişinde de bulunacaktır. Erdoğan’ın Obama’da Ermenistan’a Dağlık Karabağ konusunda baskı yapmasını da isteyeceği düşünülebilir. Erdoğan, Ermenistan, Azerbaycan ve ABD'ye içerisinde Dağlık Karabağ'dan çekilmenin ve Türkiye-Ermenistan sınırlarının açılmasının da bulunduğu bir takvim sunuyor.

Ermenistan Açısından: Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan’da görüşmede protokollerin arkasında olduğunu söyleyecektir. Sarkisyan’ın ABD’de bulunduğu esnada Ermenistan Parlamentosu’nun protokolleri gündemlerine alma yönünde karar alması Ermeni liderin elini güçlendirecektir. Ermenistan aslında başlangıçta “protokolleri ilk önce Türkiye imzalasın” tutumunu sergilemekteydi. Ancak Ermenistan Parlamentosu bu hafta içerisinde protokolleri değişiklik yapmadan görüşme kararı almış ve bu tutumundan vazgeçmiştir. Sarkisyan’da Obama’dan Türkiye’ye protokolleri onaylama konusunda ve 24 Nisan’da “soykırım” kelimesini kullanması hususunda Obama’dan istekte bulunacaktır. Her ne kadar Sarkisyan’a yönelik de baskıların olduğu bilinse de Erivan’ın son manevralarından sonra Ankara üzerinde baskıların daha da artacağı ve Washington zirvesi ile Türkiye üzerindeki makasın daha da daralacağı söylenebilir. Ayrıca Türkiye’nin Azerbaycan ile ilişkilerinin de sıkıntılı bir döneme girmesi ihtimal dahilindedir.

Washington'da yapılacak olan zirveden somut bir sonuç çıkması ihtimali oldukça zayıftır. Ancak bu toplantının her iki taraf açısından da bazı sürprizlere açık olduğunu da söylemek gerekir. Bu toplantı sonucunda belki de en büyük sürpriz Ermenistan’ın süreçten çekildiğini açıklaması olabilir. ABD’nin baskısına eğer direnebilirse Sarkisyan ABD’de Erdoğan ile görüştükten sonra herhangi bir ilerleme ışığı görmediği için süreçten çekiliyoruz açıklaması yaparak Türkiye’ye yönelik bir manevrada bulunabilir. Aşağıda ne anlama gelmediği pek anlaşılamayan açıklamayı belki de bu açıdan da okumak gerekebilir. Ancak bu ihtimal Obama'nın Sarkisyan'ı ikna edememesi durumunda bu ihtimal ön plana çıkacaktır. Abama'nın Sarikisyan'ı ikna edeceğinin de garantisi olmadığını belirtmemiz gerekir.

Sarkisyan’ın Erdoğan ile görüşmesi öncesinde “Ciddi buluşmalar öngörülmekte, ancak biz bunu sadece kararımızın doğru olduğu kanaatine vardığımız zaman kamuya açıklayacağız. Şimdi zamanı değil’ gibi ne anlama geldiği pek anlaşılamayan garip açıklamada bulunmuştur.

Başbakan Erdoğan’ın Nükleer Güvenlik Zirvesi sebebiyle Washington'da gelen Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev ile de görüşmesi beklenmektedir. Erdoğan’ın Medvedev ile yine Türk-Ermeni ilişkileri ve Dağlık Karabağ sorununu konuşması planlanmaktadır.