29 Ekim’de Rusya’nın, “Karadeniz Tahıl Girişimi Belgesi Anlaşmasını” askıya almasının ardından küresel gıda krizi ihtimali doğmuş, piyasalar haftaya temkinli başlamış ve gıda fiyatlarında hızlı bir artış görülmüştür.

Federal Rezerv Bankası’nın açıklamasına göre söz konusu kararın ardından buğday fiyatları vadeli işlem kontratlarında yeni haftaya yüzde 5 civarında yükselişle başlarken, mısır ve soya fasulyesi kontratları da yüzde 2 yükseliş görüldü.

Chicago Ticaret Borsası'na göre de buğday vadeli işlemleri yüzde 5,4 artışla 8,7 dolara yükselmiştir. Açıklamaya göre, buğday fiyatları, günün erken saatlerinde 8,9 dolara yükselerek 14 Ekim'den bu yana en yüksek seviyeyi görmüş, saat 09.25 itibarıyla 8,7 dolar seviyesinde dengelenmiştir.

TÜRKSAM Haber Analiz

Rus Savunma Bakanlığı 29 Ekim’de yaptığı açıklamada Sivastopol kentinde bulunan Rus savaş ve sivil gemilerine yönelik saldırı düzenlediğini bildirmiştir. Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü Igor Konaşenkov, "Kiev yönetimi, saat 04.20'de Sivastopol üssündeki Rus Karadeniz Donanması'nın gemilerine ve sivil gemilere yönelik terör saldırısı düzenledi" şeklinde açıklamada bulunmuştur. Söz konusu saldırının hazırlık sürecinde İngiliz askeri uzmanların yer aldığını ileri süren Konaşenkov, "bu saldırının hazırlık ve Ukrayna'nın 73. Deniz Operasyonları Özel Merkezi'ne bağlı askerlerin eğitim süreci, Ukrayna'nın Mıkolayiv bölgesindeki Oçakiv kentinde bulunan ingiliz uzmanların yönetiminde gerçekleşti" ifadelerini kullanmıştır. Buna karşılık İngiltere tarafından Rusya’nın iddiaları yalanlanmıştır.

Yaşanan bu gelişmeler sonucunda aynı gün Rusya, 22 Temmuz 2022’de tarihinde imzalanan ‘Karadeniz Tahıl Girişimi Belgesi’ ile yapılan anlaşmayı askıya aldığını ilan etmiştir. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, "Rus tarafı, Karadeniz Girişimi'ne katılan sivil kuru yük gemilerinin güvenliğini garanti edememekte ve bugünden itibaren anlaşmanın uygulanmasını süresiz olarak askıya almaktadır" ifadeleri kullanılmıştır. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya’nın bu kararını "Moskova, milyonlarca insanın gıda güvenliğini sağlayan tahıl koridorunu engellemek için sahte bir bahane kullanıyor" şeklinde değerlendirmiştir.

Rusya’nın almış olduğu bu karar sonrasında, enerji krizinin yanı sıra gıda krizi tehlikesi ile de karışan Avrupa Birliği ülkelerinden açıklamalar gelmiştir. Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Rusya’yı almış olduğu karardan vazgeçmesi için çağrı da bulunarak anlaşmanın devam etmesini talep etmiştir. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da benzer çağrıda bulunarak, Rusya’nın almış olduğu bu karar karşısında üzüntü duyduğunu belirtmiştir. Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna, Twitter'dan yaptığı açıklamada, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması’nı askıya alarak, "Ukrayna'ya karşı saldırganlığının neden olduğu küresel gıda krizini daha vahim hale getirdiğini" ifade etmiştir. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock de Rusya’nın uluslararası topluma verdiği sözleri yerine getirmesi gerekliliğine yönelik çağrıda bulunmuştur.

Ukrayna-Rusya savaşı yaşanırken küresel gıda krizini önlemek amacıyla Türkiye’nin koordinasyonunda yürütülen Karadeniz Tahıl Girişimi, 22 Temmuz 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan himayesinde, Ukrayna, Rusya, BM ve Türkiye arasında imzalanmıştı. 22 Temmuz’da yapılan anlaşmadan bugüne kadar tahıl koridorundan 408 gemi ile 9,2 milyon ton tahıl taşınmıştır.

Savaş sürecinde Avrupa’nın yönetmeye çalıştığı enerji krizinin ardından, olası gıda krizinin yaşanması önemli derecede tehlike arz etmektedir. Artan enerji fiyatlarının lojistik maliyetlerini arttırması sonrasında, gıda fiyatlarında da artış yaşanmıştı. Bu sebeple başta Fransa olmak üzere artan gıda fiyatlarına karşı birçok yerde eylem yapılmıştı.  Rusya’nın söz konusu anlaşmayı askıya almasının ardından gıda fiyatlarında çarpıcı bir yükseliş beklenmektedir. Henüz enerji krizini çözemeyen ve gaz tedariği için alternatifler arayan Avrupa’nın aniden gıda krizi ihtimaliyle karşılaşması ilerleyen günlerde gıda piyasasını derinden sarsacağının göstergesidir. Rusya ile diplomatik uzlaşı sağlanmazsa, kısa vadede gıda krizi için çözüm bulunması çok mümkün gözükmemektedir. Rusya’nın kararından vazgeçmesine ilişkin çağrılar devam etmektedir. Ukrayna’ya silah desteği veren Avrupalı ülkelerin bu taleplerine Rusya’nın ivedi olarak yanıt vermesi beklenmemelidir.