Kaynak: AA, 22 Nisan 2024

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, resmi ziyaretlerde bulunmak üzere Irak'a gitti. Atatürk Havalimanı'ndan, saat 09.15'te uçakla Irak'a hareket etti.

TÜRKSAM Haber Analiz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 12 yıl aradan sonra gerçekleştirdiği Irak ziyareti kritik bir önem arz etmektedir. Bu ziyaret ile birlikte terörle mücadele çerçevesinde, özellikle PKK terör örgütüyle mücadelede Türkiye ile Irak arasında ortak bir yaklaşımın benimsenmesini içeren yeni bir mekanizmanın kurulması beklenmektedir.

Irak Hükümet Sözcüsü Basim el-Avvadi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Irak ziyareti için hazırlıklara yaklaşık bir yıl önce başlandığı açıklayarak Irak-Türkiye ilişkilerinde önemli ve niteliksel bir sıçrama yaşanacağını belirtmiştir. Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Irak'a yapacağı ziyaretin öncesinde "gelir geçer türden bir ziyaret" olmayacağını ifade etmiştir. Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani iki ülke arasındaki meselelerde ortak bir çözüm iradesinin bulunduğuna vurgu yapması oldukça dikkat çekici olup, Irak hükümetinin çoklu iş birliklerine açık olduğunun göstergesi olmuştur.

Türkiye ve Irak arasındaki karşılıklı ziyaretlerin son dönemde sıklaşmaya başladığı görülmektedir. Üst düzey yetkililerin bir araya geldiği görüşmelerde terörle mücadele, enerji, ticaret, altyapı gibi çeşitli konular ele alınmaktadır. Irak Başbakanı’nın 21 Mart 2023'te Ankara'ya gerçekleştirdiği resmi ziyarette Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ile gerçekleştirdiği görüşmelerde PKK'nın terör örgütü olarak tanınması ve ortak projelerin hayata geçirilmesi üzerinde durulmuştur. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da göreve geldikten sonra ilk defa 22-24 Ağustos 2023 tarihleri arasında Bağdat'ta resmi temaslarda bulunmuştur. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Bağdat ve Erbil'deki görüşmelerinde güvenlik, ekonomi ve Kalkınma Yolu Projesi gibi konular ele alınmıştır. Ticaret ve Ulaştırma Bakanları da geçtiğimiz yıl yapmış oldukları ziyaretlerde benzer şekilde iş birliği ve projeleri görüşmüşlerdir. Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın, ocak ayında birer hafta arayla Bağdat ve Erbil'e resmi ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu ziyaretlerde bölgesel konular ve terörle mücadele konuları görüşülmüştür. 19 Aralık 2023’te Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ile Ankara’ya gelerek Dışişleri Hakan Fidan ile görüşme sağlamıştır. Ayrıca, Milli Savunma Bakanı Güler de Irak ziyaretlerinde bulunmuş, savunma ve güvenlik konuları ele alınmıştır.

Dışişleri Bakanı Fidan, Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ile 14 Mart’ta Bağdat'ta bir araya gelmiş ve Türkiye-Irak Güvenlik Mekanizması Görüşmesi gerçekleştirmiştir. Bu görüşmenin ardından yayımlanan ortak bildiride, terörle mücadele, ticaret, tarım, enerji, su, sağlık ve ulaştırma alanlarında çalışacak Ortak Daimi Komitelerin oluşturulmasına karar verilmiştir. Bildiride, her iki tarafın da Irak'ın siyasi birliğine, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne vurgu yapılarak, PKK'nın Türkiye ve Irak için güvenlik tehdidi oluşturduğu ve Irak Anayasası'nı ihlal ettiği belirtilmiştir. PKK'nın Irak topraklarını kullanarak Türkiye'yi hedef aldığına yönelik önlemlerin istişare edildiği belirtilmiştir. Bu bildiri PKK'nın "ortak tehdit" olarak tanımlanmasının ardından, Irak'ın PKK'yı ilk kez "yasaklı örgüt" olarak tanımladığını göstermiştir.

Türkiye-Irak ilişkilerindeki olumlu gelişmeler, özellikle Muhammed Şiya es-Sudani hükümeti döneminde yaşanan istikrar artışıyla birlikte, Irak'ın iç politikasındaki süreçle ilişkilendirildiğinde, ülkenin ve bölgenin istikrarı için önemli adımlar atıldığı görülmektedir. Sudani hükümeti tarafından sağlanan nispeten rahatlama ve istikrar, Irak'ın geçmişte yaşadığı zorlu süreçlerin ardından rahatlama sağlamıştır. 40 yılı aşkın bir süredir devam eden savaşın yarattığı izlerin kısa sürede silinmesi mümkün olmasa da ülke içinde atılan adımlar, Irak halkı için bir umut kaynağı haline gelmek ile birlikte bölgesel iş birlikleri için de güven zemininde iş birliği ortamı yaratmıştır.

Irak'ta zaman zaman yükselen siyasi gerilimler, DEAŞ'ın hücre saldırıları, PKK'nın faaliyetleri, milis grupların varlığı ve dış müdahaleler gibi olumsuz faktörler halen devam etmektedir. Sudani yönetiminin, ülkenin iç ve dış güvenliği ile ekonomik kalkınması üzerinde odaklanması, Irak'ın istikrarını sağlamak için önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Bu süreçte Türkiye'nin de Irak'a yönelik yapıcı iş birliği ve destekleri, bölgesel istikrarın güçlenmesine katkıda bulunabilir.

Son dönemde Irak’taki PKK unsurlarına yapılan operasyonlarda bölgesel iş birliğinin katkısı oldukça önemlidir. Türkiye ve Irak arasındaki PKK'ya karşı alınacak askeri önlemlerle birlikte, terör örgütüne bağlı sivil toplum kuruluşları ile ilgili adım atılması noktasında müşterek paydada eyleme geçilmesi de kritik önem taşımaktadır. Terör örgütü ile mücadelede askeri operasyonlar kadar sivil kollardaki varlığının zayıflatılarak yok edilmesi oldukça önemlidir ki bu noktada Irak ile iş birliği hayati bir önem taşımaktadır.

Bu doğrultuda, sosyal alanda, yerel halkın terör örgütüne karşı bilinçlendirilmesi, radikalleşmenin önlenmesi ve toplumsal destek ağlarının oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Siyasi alanda ise, PKK'nın siyasi kanadıyla ilişkili olabilecek yapıların izlenmesi ve yasal çerçevede gerektiğinde adli işlemlerin başlatılması gerekmektedir. Hukuki alanda ise, terör örgütüyle bağlantılı olduğu tespit edilen kişilerin yargı önüne çıkarılması ve adaletin sağlanması gerekmektedir. Ekonomik olarak, PKK'nın finansal kaynaklarının kurutulması ve terör örgütüne destek sağlayan yapıların ortaya çıkarılması büyük önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra, eğitim ve istihdam olanaklarının artırılmasıyla birlikte bölgedeki ekonomik kalkınmanın desteklenmesi de terörle mücadelede etkili bir strateji olabilir.

Bu çeşitli alanlarda atılacak adımların, PKK'nın etkisini ve varlığını daraltarak, Türkiye ve Irak'ın bölgedeki istikrarını sağlamaya katkıda bulunması beklenmektedir. Bu süreçte, Türkiye ve Irak arasındaki iş birliği ve koordinasyonun güçlendirilmesi, terörle mücadelede daha etkili sonuçlar elde edilmesine yardımcı olabilir. Bu sebeple Cumhurbaşkanının Irak ziyareti terör ile mücadelede yeni bir dönem açması muhtemeldir.