Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi’nin, Azerbaycan için çok önemli olan Karabağ’ı Ermenistan’la birleştirme kararı alması Azerbaycan halkı için son nokta oldu. 20 Ocak 1990 tarihinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü'de, Ermenilerin toprak taleplerine ve Sovyet yönetiminin artan baskılarına tepki göstermek isteyen Azerbaycanlılar, Bakü'nün Azadlık Meydanı'na akın ederek durumu protesto etti. Protestoya katılanların 1989 yılında Azerbaycan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey tarafından kurulan ve Sovyetler Birliğine karşı olan siyasi oluşum Azerbaycan Halk Cephesi aktivistleri olduğu belirtilmektedir. Durumdan endişe eden Sovyetler Birliği, Bakü’ye ordu yürütülmesi kararı aldı. Binlerce kişilik Sovyet Ordusu zırhlı araçlar ve mühimmatlar ile 5 yönden Bakü’ye girdi.

Sovyet Ordusu, Azerbaycan halkının barışçıl bağımsızlık talebine şiddetli bir şekilde karşılık verdi. Sovyet ordusu, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu topluluğu hedef aldı. Saldırılara engel olmak isteyen sivil halka şiddetli şekilde tepki verildi. Katliamda 147 kişi hayatını kaybetti, 744 kişi yaralandı ve 400’den fazla kişi gözaltına alındı. Şehitlerin naaşları Şehitler Hiyabanı'na defnedildi. Bu hadise Kanlı Yanvar, Bakü Katliamı, Kara Ocak isimleriyle anılmaktadır.

Bakü'de Sovyet yönetimi olağanüstü hal ilan etti ve ordu tam kontrol sağladı ancak Azerbaycan halkını durduramadı. Katliamda hayatını kaybedenler bu şartlar altında defnedildi. Cenazelerin yaklaşık 1 milyon kişi ile defnediliği düşünülmektedir.

Azerbaycan'da bir kahramanlık destanı olarak kabul edilen Kanlı Ocak olayları, Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasında bir dönüm noktası olarak sayılır. Kanlı Ocak olaylarının Azerbaycan’ın bağımsızlık duygusunu kamçıladığı ve Sovyetler Birliği’nin çöküşünü hızlandırdığı düşünülmektedir.

Yıl Dönümü

20 Ocak Katliamı’nın 34. Yıl dönümünde her yıl olduğu gibi şehitler için saygı duruşunda bulunulmuştur. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve eşi, Türkiye’nin Bakü Büyükelçisi Cahit Bağcı ve elçilik çalışanları, Türk kurumlarının temsilcileri bu acı günü anmak için şehitlikte toplanmıştır. Büyükelçi Bağcı yaptığı açıklamada "20 Ocak, Azerbaycan için tam da az önce okuduğum anlamı taşıyan bir gündür. 20 Ocak, azatlık uğrunda yakılan bir meşaledir. 20 Ocak, hürriyet ve bağımsızlık arzusunun başladığı tarihtir. Tüm şehitler sadece Azerbaycan halkının değil Türk halkının da yüreğinde yaşıyor ve ebedi de yaşayacaktır. Ruhları şad olsun." diyerek Azerbaycan halkına taziyelerini iletmiştir.

Azerbaycan’dan ve birçok ülkeden gelen vatandaşlar mezarlara kırmızı karanfiller bırakarak şehitler için dua etmiştir. Türkiye’de de anılan bu acı günde Ankara’da tören düzenlenmiş, Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Reşad Memmedov “Bu, mücadeleyle kan döke döke, savaşa savaşa, can vere vere elde ettiğimiz bir bağımsızlık." demiştir.

Bu acı gün Azerbaycan tarihinde bağımsızlık savaşı için çok önemli bir yer edinmiştir. Geçmişini unutmayan Azerbaycan halkı bağımsızlığını zorlu yollardan da olsa elde etmiştir. ''Tarihini bilmeyen bir millet yok olmaya mahkumdur.''