Cevher Dudayev’in öldürülmesinden sonra Çeçenistan’ın seçilmiş ilk devlet başkanı Aslan Mashadov Rus güvenlik güçleri tarafından düzenlenen bir operasyon neticesinde öldürüldü. Çeçenistan’ın kuzeyindeki Tolstoy-Yurt kentinde saklandığı bir evin bodrum katında öldürülen Mashadov’dan sonra Çeçenistan savaşının yeni bir mecraya gireceği düşünülmektedir.

Rusya Federasyonu Kuzey Kafkasya Özel Birlikler Komutanı Tuğgeneral İlya Şabalkin’in yaptığı açıklama ile gündeme oturan bu ölüm haberini, FSB Başkanı Nikolay Patruşev’de doğruladı. Mashadov’un öldürüldüğü haberleri Çeçen direnişçilerine yakınlığı ile bilinen “Kavkaz Center” sitesinde de teyid edildi. Bu arada Mashadov’un Avrupa temsilcisi Ahmet Zakayev’de Mashadov’un öldüğünü ve kendilerinin onun yerine geçecek kişiyi yakın bir zamanda açıklayacaklarını bildirdi. Zakayev açıklamasında, “'Dudayev’in yerine Mashadov geçmişti, Mashadov’un yerine de başka birinin geçeceğini” belirtti.

Çeçenistan’da diğer liderlere göre daha ılımlı bir karaktere sahip olan ve terörist metodlara karşı olduğunu söyleyen Mmashadov’dan sonra bütün iplerin Şamil Basayev’in eline geçmesi yüksek bir ihtimal olarak görülmektedir. Diğer Çeçen liderlerine göre Rus asker ve sivil hedeflerine her türlü terör faaliyetlerine girişmekten çekinmeyen, kadın intihar komondolarını yetiştirerek Rus hedeflerine yönelten ve en son Beslan trajedisini üslenen Basayev’in bundan sonra elini güçlendirerek Rus sivil hedeflerine daha büyük ve kanlı saldırılarda bulunması beklenebilir. Ancak bu süre zarfında Basayev’in de Mashadov gibi öldürülmesi ve/veya yakalanması da her an olabilecek bir ihtimaldir.

Uzun süreden beri Rusya’da çeşitli kademedeki yetkililer Mashadov’un kısa bir süre içinde yakalanabileceğini açıklamaya başlamışlardı. Önce 2004 yılı ortalarında FSB Direktörü Patruşev bu konuda bir açıklamada bulundu. Ardından 15 Ocak 2005 yılında Çeçenistan Devlet Başkanı Alu Alhanov benzer bir açıklamada bulundu ve Mashadov’un yakalanabileceği sinyalini verdi. En son 7 Mart’ta Mashadov’un bir yakınının öldürüldüğü açıklandı ve 8 Mart 2005 tarihinde ise Mashadov’un öldürüldüğü açıklandı.

Bazı Rus kaynakları Masladov’un aslında açıklamanın yapılmasından iki gün önce Başbakan yardımcısı Ramzan Kadirov tarafından öldürüldüğü ileri sürüldü. Bu kaynaklara göre Mashadov’un yerini Nojay-Yurt kenti sakinlerinden birisinin çok büyük bir meblağ karşılığı ihbar ettiği ifade edilmektedir. Bilindiği üzere 3 Eylül 2004 tarihindeki Beslan trajedisinden sonra Mashadov için Rus hükümeti 10 milyon dolar ödül ortaya koymuştu. Çeçen kaynaklar operasyonu Ramzan Kadirov’un yürüttüğünü ancak, Çeçen adetlerine göre böyle bir olayın Çeçenler tarafından hoş karşılanmadığı için sorumluluğu üstlenemdiği bildirilmektedir. Bu sebeple de yapılan “resmi” açıklamada operasyonun Rus güvenlik güçleri tarafından yürütüldüğü ve Mashadov’un da kendi koruması tarafından “yanlışlıkla” vurulduğu açıklanmıştı.

Çeçenistan’da şimdiki devlet başkanı Alu Alhanov dışında seçilmiş ve/veya atanmış bütün devlet başkanları öldürülmüş durumdadır. Şimdi Mashadov’un öldürülmesinden sonra Moskova’nın elindeki önemli fırsatlardan birisi yitirilmiştir. Zira Mashadov’la doğrudan olmasa bile dolaylı yollardan yapılabilecek görüşmelerin şimdi önü kesilmiş oldu. Mashadov Çeçen direnişinde ılımlı kesimi temsil etmekteydi ve daha önce seçimle işbaşına geldiği için geniş kesimler atarfından kabul görme ihtimali mevcuttu. Ancak şimdi kuvvetle muhtemeldir ki, Mashadov’la liderlik mücadelesine giren ve kendisini “Çeçenistan’ın Emiri” olarak ilan eden teröre daha yatkın Şamil Basayev Çeçenistan’da söz sahibi olabilecek tek lider konumuna yükselecektir. Bu ise Çeçenistan ve Rusya’da daha fazla terör, daha fazla kan ve daha fazla göz yaşı anmanına gelmektedir.

Aslan Mashadov Kimdir?

Çeçen lider Aslan Mashadov 21 Eylül 1951 tarihinde Kazakistan’ın Karaganda Eyaleti’ne bağlı Osakar Kentine bağlı Şakay Köyü’nde doğdu. 1957 yılında altı yaşındayken Çeçenistan’a döndü. 1972 yılında Tiflis’te okuduğu askeri okuldan topçu olarak mezun oldu. 1981 yılında Leningrad askeri akademisini bitirdi. Rusya’nın Uzakdoğu bölgeleri ile Macaristan ve Baltık ülkelerinde görev yaptı. 1992’de Albay rütbesi ile Rus ordusundan istifa ederek ayrıldı.

1992’den itibaren Çeçenistan’ın ilk devlet Başkanı Cahar Dudayev’in sağ kolu olarak görev yaptı ve Çeçenistan Ordusu’nun kuruluşunda önemli görevler üstlendi. Dudayev tarafından önce Genel Kurmay Başkan Yardımcılığı görevine ve ardından da (1994-1996 yılları arasında) Genelkurmay Başkanlığına atandı. 1995 yılında Çeçen Ordusu’nda General rütbesine yükseltildi. 1996 yılında Rusya başsavcılığı tarafından hakkında soruşturma başlatıldı.  2 Mart 2000 yılında Rusya’da hakkında arama emri çıkartıldı. 2002 yılından beri de Rusya tarafından kırmızı bülten ile aranmaktaydı.

31 Ağustos 1996 tarihinde Rus tarafını temsil eden Aleksandr Lebed ile ünlü Hasavyurt anlaşmasını imzalayan heyetin başında yer aldı. 16 Ekim 1996 yılında koalisyon hükümeti başbakanlığına atandı.

27 Ocak 1997’de yapılan seçimlerde oyların yüzde 59.1’ini alarak Dudayev’den sonra Çeçenistan’ın ikinci devlet başkanı oldu. 1999’da Şeçenistanda Şeriat yönetimine geçildiğini açıkladı ve parlamento feshedildi. 12 Mayıs 1997’de Boris Yeltsin’le Gümrük Anlaşması ve diğer bazı uluslararası anlaşmalara imza attı.

1999’da Şamil Basayev Dağıstan’a girince, Moskova, Mashadov ile teması kesti. Mashadov’un devlet başkanı olarak normal görev süresi 2001’de bitti. Ancak, ikinci savaş nedeniyle seçim yapılamadığı için devlet başkanlığı görevini hala sürdürdüğünü ileri sürmekteydi. Mashadov Ocak 2003 yılında 1999’da kendisi tarafından feshedilen parlamento tarafından görevinden alındı.

Aslan Mashadov, 2003 ve 2004 yıllarında düzenlenen seçimlere girmekten de men edilirken, Rusya 2004 Eylül ayında, Kuzey Osetya'ya bağlı Beslan'da bir okulun kuşatılması eyleminden ve bunu takip eden kanlı olaylardan Mashadov ile bağlantıları olan teröristleri sorumlu tuttu. Mashadov ise sivillere yönelik saldırıları kınadığını kaydederek, eylemden Rusya'nın Çeçenistan'da attığı adımlar nedeniyle eziyet çekenlerin intikamını almak isteyen çılgınların sorumlu olduğunu belirtti.

Aslan Mashadov'un 2005 Şubat ayında ateşkes ilan ederek Kremlin yönetimine barış görüşmeleri yapma önerisi, Moskova tarafından reddedildi. Mashadov, son olarak Çeçenistan'da barış için Rus Asker Anaları Komitesi ile temsilcisi Ahmed Zakayev aracılığıyla Avrupa’da görüştü.

Mashadov, Rus yöneticilere sık sık yaptığı barış masasına oturma çağrılarıyla tanınan ılımlı bir liderdi. Mashadov son günlerde Putin’in danışmanlarının Putin’e yanlış bilgi verdiklerini ve kendisinin devlet başkanı ile yarım saat görüşebilmesi durumunda Çeçenistan sorununun barış yoluyla çözebileceklerini vurgulamaktaydı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 8 Mart 2005 tarihinde Rusya Federal Güvenlik Servisi Başkanı Nikoly Patruşev ile görüşmesinin ardından yapmış olduğu açıklamada Mashadov’un öldürülmesi operasyonuna katılanlara devlet nişanları verileceğini bildirdi.