Kaynak: AA, 02 Ocak 2024

Güney Afrika Cumhuriyeti'nin İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) açtığı soykırım davasının ilk duruşmasının gelecek hafta yapılması bekleniyor. Haaretz gazetesinin haberine göre, Güney Afrika'nın İsrail'e karşı, Lahey'deki UAD'de açtığı soykırım davasının ilk duruşması, gelecek hafta görülecek. İsrail yönetimi kendisini Gazze Şeridi'nde Filistinlilere soykırım uygulamakla suçlayan Güney Afrika'ya tepki göstermiş ancak davayı boykot etmeyeceğini duyurmuştu.

TÜRKSAM Haber Analiz

7 Ekim 2023 itibariyle başlayan Hamas-İsrail Savaşı, tarafları verilen destek itibariyle tüm dünyayı ikiye böldü. Sahra Altı Afrika yer alan Güney Afrika Cumhuriyeti başlangıçtan bu yana Filistin’e destek oldu ve Gazze’de işlenen insanlık suçuna karşı sessiz kalmadı. Güney Afrika Cumhuriyeti’nden yapılan açıklamalarda ‘bugün yaşanan krizin, İsrail tarafından Filistin topraklarının yasa dışı işgalinin devam etmesi ve yerleşim yerlerinin genişletilmesi ile Mescid-i Aksa'ya ve Hristiyanlara ait kutsal mekanlara saygısızlık ve Filistin halkına yönelik devam eden baskıdan kaynaklandığı’ belirtildi.

Kasım 2023’te Güney Afrika Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Bakanı Naledi Pandor, Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne, Filistin’de yaşananlara yönelik çağrıda bulunmuştur. Buna göre, Filistin'de kadınların, yaşlıların ve çocukların öldürülmesinden sorumlu olduğu belirtilen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve üst düzey İsrailli yetkililer hakkında tutuklama kararı çıkarması talep edilmiştir. İsrail’in Birleşmiş Milletler binalarını, hastaneleri, kamu altyapısını sivil yaşam alanlarını hedef aldığını belirtmiş, bu tablo karşısında dehşete düştüklerini ifade ederek bu eylemlerin Güney Afrikalı siyahlara, Apartheid döneminde yaşadığı deneyimleri hatırlattığını ifade etmiştir.

Apartheid dönemi nedir?

Apartheid, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde 1948 ile 1994 yılları arasında uygulanan ayrımcılık politikası ve uygulama sistemidir. Apartheid, resmi olarak 1948'de Güney Afrika Ulusal Partisi tarafından benimsendi. Bu sistemin temel amacı, ırklar arası ayrımcılığı yasallaştırmak ve kurumsallaştırmaktı. Apartheid rejimi, Güney Afrika'daki siyah, renkli (mixed race) ve Hint asıllı nüfusun beyaz azınlık tarafından yönetilmesini sağlamak için çeşitli yasal ve sosyal önlemler içeriyordu. Bu dönemde çeşitli ırklar arasında evlilik, sosyal etkileşim ve siyasi katılım gibi alanlarda ayrımcılık uygulandı.

Apartheid, ayrıca toplumsal, ekonomik ve eğitim alanlarında da ayrımcılığı içeren geniş bir sistemdi. Siyah nüfus, özellikle özel ve kamusal alanlarda beyazlardan ayrı yerleşim bölgelerine zorla yerleştirildi ve bir dizi yasal düzenleme ile sınırlamalara tabi tutuldu. Uluslararası toplum, Apartheid politikasını kınadı ve Güney Afrika'ya yönelik bir dizi yaptırım uyguladı. Apartheid'in sona ermesi, 1990'larda Güney Afrika'nın siyah lideri Nelson Mandela'nın serbest bırakılması ve 1994'teki demokratik seçimlerle gerçekleşti. Mandela'nın önderliğindeki Güney Afrika, ırk ayrımcılığına karşı birleşik bir demokratik ülke haline geldi.

Gazze’de yaşananlara sessiz kalamayan Güney Afrika Cumhuriyeti

Güney Afrika Cumhuriyeti’nin tarihsel hafızasında travmatik bir yer tutan Apartheid dönemi ile Filistin-İsrail meselesindeki açmaz, bir dizi azınlığın/ırkın çoğunluğa hükmetmeye çalışarak uygulamaya çalıştığı baskılama politikası ile oldukça benzer. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin kendi tecrübeleri özdeşleştirdiği bu durumun karşısında İsrail’e karşı eylem gerçekleştiren ülke oldu. Kasım 2023’te Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının soruşturulması için Uluslararası Ceza Mahkemesine başvuruda bulunduklarını açıkladı. 6 Kasım’da İsrail’in başkenti Tel Aviv’deki diplomatlarını geri çeken Ramaphosa, Filistin-İsrail meselesindeki açmazın iki devletli yapı ile çözülebileceğini vurgulayarak, "Artık bir toplama kampına dönüşen Gazze'de şu anda bir soykırım yaşanıyor. Güney Afrika olarak, özellikle hastanelere karşı gerçekleştirilen operasyonlara karşı tavrımızı çok açık bir şekilde ifade ettik." ifadelerini kullanmıştı.

5. Filistin'le Küresel Dayanışma Konferansı

Güney Afrika Cumhuriyeti, 3-5 Aralık 2023 tarih aralığını kapsayan "5. Filistin'le Küresel Dayanışma Konferansı"na ev sahipliği yaptı. Johannesburg şehrindeki Kurtuba Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen konferansa, Filistinli kurum ve kuruluşlardan temsilcilerin yanı sıra Asya'dan Latin Amerika'ya 50'den fazla ülke delegasyonu katıldı. Konferans, ırkçılık ve ayrımcılıkla mücadelenin küresel simgelerinden Güney Afrika'nın ilk siyahi devlet başkanı Nelson Mandela'nın vefatının 10. yıl dönümü münasebetiyle düzenlendi.

Nelson Mandela, Filisin davasına desteğini açıkça göstererek "İsrail'in apartheid rejimine verdiği desteği asla unutmayacağız" demişti. Güney Afrika Cumhuriyeti dün de bugün de İsrail’e karşı en somut adımları atan ülkelerden biri olma özelliğini devam ettirmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık'ta, İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'de işlediği fiillerle 1948 tarihli BM Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Adalet Divanı'nda dava açarak İsrail için ihtiyati tedbir kararı alınmasını talep etmişti. Davanın gelecek hafta görülmesi planlanıyor.

Güney Afrika Cumhuriyeti, gelinen noktada geçmişten günümüze İsrail’in Filistin’e yönelik politikalarına yönelik karşıtlığını devam ettirmektedir. İsrail'i soykırım yapmakla suçlayıp Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne şikayet etmiş, Tel Aviv'deki diplomatlarını çekmiş, İsrail'in Pretorya Büyükelçiliğini kapatma kararı almıştır. Güney Afrika Cumhuriyeti, bu açmaza "apartheid ile mücadele" politikası ile yaklaşmaktadır. Siyonizm ve Apartheid’i kardeş ideoloji olarak değerlendirmektedir.